رای وحدت رويه ديوان عالی كشور

تاريخ رسيدگي : 28/7/70        شماره راي : 697 /21
مرجع رسيدگي : شعبه 21 ديوان عالي كشور
خلاصه جريان پرونده :
بانو بدري … دادخواستي عليه آقايان مهدي و قاسم … به خواسته مطالبه سهم الارث پدري خود اعم از منقول و غير منقول مقوم به ششصد و پنجاه هزار ريال به دادگاه عمومي بابل داده كه به شماره 61/325 ثبت گرديده و توضيح داده كه پدرش در 10/2/22 فوت كرده و وي كه وارث منحصر او است مالك كل ماترك مي باشد و در قريه جوبنكلا 3 هكتار زمين شاليزار و 5/1 هكتار خشكه زاري و خانه روستائي بوده و خواندگان آنها را تصرف كرده و تقاضاي خلع يد نموده و به تحقيق محلي و نظريه كارشناس و گواهي حصر وراثت و صورت ريز ما ترك و اظهار نامه استناد نموده است در اولين دادرسي آقاي مهدي احد از خواندگان ادعاي خواهان را قبول كرده و اقرار دارد كه آنچه در تصرف ما است ( خواندگان ) موروثي پدري خواهان است و هنگامي كه پدرش فوت كرده او به دنيا نيامده و در رحم مادرش بود لكن قاسم خوانده ديگر اظهارات خواهان را تكذيب كرده و گفته هاي مهدي برادرش را نتيجه تباني خواهان با وي دانسته و در نسبت خواهان به فرزندي رمضان و هر دو خواندگان اظهار داشته اند رمضان در موقع مرگ فرزندي نداشته است دادگاه قرار معاينه و تحقيق محلي صادر نموده  و آقاي عطاالله … به وكالت از مهدي احد از خواندگان دعوي شده و در جريان تحقيق و معاينه محل نيز مهدي مجددا اعتراف كرده بلكه كليه زمينهاي شاليزار و خانه سرا و خشكه زاري كه در اختيار او و بردارش مي باشد متعلق به خواهان است  و آقاي امير … وكيل خواهان اظهار داشته اند دعوي به شرح دادخواست تقديمي است كه مورث موكله در محل جونبكلا داراي زمينهاي شاليزاري بوده و گواهان معرفي كرده كه از آنان تحقيق شده و بقيه شهود خود را در دادگاه معرفي كرده مهدي ( موكل آقاي … اظهار داشته شاهد ندارم خودم طلب خود را اظهار مي كنم به لحاظ آنكه نحوه اجراي قرار معاينه محلي صحيح نبوده و خواهان زمين مورد ادعاي خود را نشان نداده و آقاي امير … كه وكيل خوانده است به جاي خواهان گواه معرفي و اراضي را نشان داده است اجراي اقرار را موجه نديد و مجدداً دستور اجراء داده اند متعاقباً آقاي اسد الله … به وكالت از قاسم وارد دعوي شده و طي لايحه اي دعوي خواهان را فاقد دليل و مدرك دانسته و اظهارات مهدي را ناشي از تباني بين خواهان و خوانده دانسته و چون گواهي حصر وراثت ارائه نشده و خواهان ذينفع ندانسته مضافاً اعلام كرده كه جريان اصلاحات ارضي زمين به عنوان نسق زراعتي به موكلش واگذار شده است و نامه شماره 250 ـ 27/1/63 اداره كشاورزي را ارايه داده و به اين شرح كه در قريه جوبنكلا 13 قفيز زمين شاليزاري و شش قفيز خشكه زاري به نام مهدي و 12 قفيز شاليزاري و 5 خشكه زاري به نام قاسم … منظور گرديده است گواهان ديگري خواهان در جلسه بعدي معرفي كرده دو نفر آنها اظهار بي اطلاعاتي كرده اند و دو نفر ديگر گفته هاي خواهان تاييد نموده اند و دادگاه پرونده آمار برداري اصلاحات ارضي را مطالبه كرده كه ارسال شده دادگاه پس از استماع اظهارات طرفين به اين استدلال كه مورث خواهان در 1322 فوت كرده در جريان اجراي قانون اصلاحات ارضي زمين به نام خواندگان آمار برداري شده است مالكيتي براي خواهان متصور نيست تا خواهان به تبع مالكيت قهري مورث خود باشد و نسبت به اموال غير منقول نيز دليل كافي ارائه نشده و در تحقيقات و معاينه محل نيز گواهان در اين خصوص اظهار نظر نكرده  و دعواي خواهان را مردود اعلام نموده خواهان به اين راي معترض شده و پرونده به ديوانعالي كشور ارسال و به اين شعبه ارجاع گرديده است .
هيات شعبه در تاريخ بالا تشكيل گرديد پس از قرائت گزارش آقاي… عضو مميز و اوراق پرونده و داد نامه شماره 498 ـ 28/9/69 تجديد نظر خواسته مشاوره نموده چنين راي مي دهند .
آن قسمت از داد نامه تجديد نظر خواسته كه مورد تجديد نظر خواه به طرفيت آقاي قاسم صادر گرديده با توجه به مستندات و مباني داد نامه مذكور عدم ايراد و اعتراض موثري از ناحيه تجديد نظر خواه و عدم اشكالي از لحاظ رعايت اصول و مقررات دادرسي ابرام ميگردد ليكن قسمت ديگر آن مه دعواي تجديد نظر خواه در قبال مهدي … نيز مردود اعلام نموده نظر به اينكه نامبرده طي لايحه اي وارده به شماره 3404 ـ 19/4/61 و همچنين در محضر دادگاه در جلسات مورخ 16/6/61 و 20/11/61 صريحاً اقرار و اعتراف نموده كه : اموال پدري موروثي خواهان همه اش در دست من و قاسم است با حق بان بدري ( خواهان ) كاملاً محرز است . » و طبق مقررات شرعي و موضوع فعلي كه ماخوذ با قرار خود مي باشد : لذا واجد ايراد قضايي بوده و با نقص اين قسمت ازدادنامه پرونده جهت رسيدگي مجدد به شعبه ديگر دادگاه حقوقي يك شهرستان آمل  و در صورت نبودن شعبه ديگر به دادگاه حقوقي يك شهرستان بابل ارجاع ميگردد .

مرجع : كتاب قانون مدني در آئينه آراء ديوان عالي كشور - ادله اثبات دعوي – به اهتمام يداله بازگير – چاپ اول – چاپ گيتي – 1380 – انتشارات فردوسي