رای وحدت رويه ديوان عالی كشور

.
تاريخ رسيدگي : 19/4/70
شماره راي    :490/21
مرجع رسيدگي  : شعبه 21 ديوانعالي كشور

خلاصه جريان پرونده :
در تاريخ 5/7/66 تجديدنظرخواهان بطرفيت تجديدنظرخواندگان دادخواستي بخواسته الزام خواندگان به فسخ معامله زمين مزروعي مقوم به مبلغ ششصد و هفتاد وپنجهزار تومان تقديم دادگاه حقوقي يك مسجد سلميان نموده اند وخلاصتا" اظهار داشته اند ملك مزروعي خود را كه قصد فروش به آقاي (ع ) داشتم كه با همكاري آقاي (ق ) قولنامه را نوشت وما هم امضاء كدريم و سپس پشيمان شديم و به اقاي (ع ) مراجعه كرديم و تقاضاي فسخ قرارداد را نموده و از آقاي (ق ) نيز خاستيم كه همكاري كند و چون حاضر نشده اظهارنامه ارسال كرده ايم كه پاخس منفي داده اندودر خاتمه تقاضاي صدور حكم طبق خواسته كرده اند با تعيني وقت وابلاغ بطرفين آقاي (ع ) از خواندگان ضمن لايحه تقديمي خلاصتا" پس از ايرداتي باينكه فقط از خواهانها دو نفر ذيل دادخواست را امضاء كرده اند در ماهيت امر اظهار داشته اند كه خواهانها ملك را فروخته اند و ذيل آنرا امضاء كرده و حتي شهود معتبر نيز ذيل آنرا امضاء كرده اند و ثمن آنرا كه مبلغ 85 ...  ...  ريال است پرداخت ومبيع در تصرف اينجانبان است ومضحك و جالب آنستكه آقا (ق ) را كه خود يك ياز فروشندگان است خوانده قرارداده اند و ضمن اظهارنامه نيز اظهارات آنرا تكذيب كرده ايم و در مبايعه نامه ذكر شده كه هرگاه طرفين ظرف مدت ده روز ازتاريخ امضاء پشيمان شدند مي توانندمبلغ بيست هزار ريال ديگري پرداخت و هيچ نشانه اي از فسخ معامله نمي شود بنابراين فسخ معامله كاملا"از طرفين سلب گرديده و جالب آنكه اظهارنامه در تاريخ 22/6/66 ارسال و در28/6/66ابلاغ شده ومشاهده مي شود كه از پايان زمان 14/6/66 (مهلت مقرر جهت اعتراض ) به ترتيب 8و14 روز فاصله زماني است و اينجانب در تاريخ 25/7/66 بموجب تلگرام آمادگي خود را جهت انتقال رسمي بخريدار اعلام كه در اين خصوص پاسخ واصل نشده است و مجددا" اظهارنامه فرستادم كه فتوكپي آنرا تقديم مي كنم و نيز من باب نمونه فتوكپي يكي از چكهائي كه در رابطه باپرداخت مبلغ ثمن معامله بفروشندگان وصول شده تقديم مي شود كه ملاحظه مي كنند تاريخ وصول چك 8/6/66 مي باشد و ا ين مطلب مبين آنستكه در اين تاريخ اراده فروشندگان همچنان به تحقق معامله بوده است دادگاه طبق صورتجلسه مورخ 9/10/66 پس از توضيحات خواهانهاي حاضر در جلسه و اظهارات آقاي (ق ) خوانه ديگر كه اظهارات خوانده رديف اول را تنايدي كرده دادگاه مراتب را از اداره كشاورزي وثبت اسناد استعلام نموده كه پاسخ واصل شده و سرانجام دادگاه پس از كسب نظر آقاي مشاور طبق نظريه مورخ 25/2/67 اظهرانظر بر رد دعوي مطروحه كرده خواهانها بنظريه مذكور اعتراض كرده اند كه پرونده بديوانعالي كشور ارسال و بشعبه 21 ارجاع گرديده شعبه مذكور پس از رسيدگي چنين اظهرا نظر كرده است ( 1- بموجب نامه شماره 10198-27/10/1366 ثبت مسجد سليمان مالكين ششدانگ دو قطع زمين پلاك 213و215 فرعي از 35 اصلي آقايان (ق ) و(ح ) فرزندان و(ب ) فرزند.00 (د) و طاوس فرزندان هر كدام يك پنجم از 6 دانگ بوده اند نامه ثبت و ديگر مدارك پيوست پرونده دلالتي بر مالكيت آقاي (ن ) درپلاكهاي بالاندارد در سند عادي 4/6/66 نامي از او برده نشده است مشاراليه هم بشرح توضيحاتي در جلسات 9/10/66و25/2/67 منكر امضاء سند عادي باانجام معامله سات ولي علت اقامه دعوي از ناحيه او و چگونگي سمتش در اقامه دعوي روشن شده كه اقتضاء دارد در زمينه فوق از طرفين اخذ توژضيح ومدارك و دلائل مالكيت و مداخله اش در معامله اخذ ودرصورت نداشتن سمت تصميم شايسته اتخاذ گردد 2- فسخ معامله سندعادي مورخ 4/6/66در صورت پشيماني فروشندگان ظرف ده روز موكل ومشروط به ارسال اظهارنامه نشده بود تا تاريخ ارسال با ابلاغ اظهارنامه منحصرا" ملاك تاريخ استفاده از فسخ قرار گيرد خواهانها ماحصل مدعي بوده اند بفاصله كمي از تاريخ معامله و قبل از انقضاء موعد ده روز از حق فسخ استفاده نمودهومراتب را شفاها" باطلاع خريدار رسانده عدم تمكين خريدار به فسخ و گرفتن وجه تخلف فسخ موجب ارسال اظهرانامه شده ودر متن بعضي از فتوكپي هاي استنادي اشاره به حكم شماره 865-12/7/66 مبني از محكوميت بعضي از فروشندگان گرديده است. خواهانها در لايحه اعتراضي اعلام داشته اند در تاريخ 9/6/66شكايتي براي جلوگيري خريدارازتصرف زمين بپاسگاه ژاندارمري كرده اند و بر اثبات استفاده بموقع از فسخ اشتشهاديه اي تسليم نموده اندكه با عنايت بمواد449و451 قانون مدني اقتضاء دارد پرونده اي كه حكم شماره 865-12/7/66 درآن صادر شده مطالبه محتويات آن و نوعه شكايت وتاريخ ومشخصات شكايت ونتيچه در پرونده منعكس گردد از شهود خواهنها در زمينه ادعاي آنها تحقيق بعمل آيد سپس با توجه به مجموع دلائل و مدارك و رسيدگي ها مبادرت باتخاذ تصميم شايسته گردد فلذا نظريه استنباطي مورخ 20/2/67 دادگاه حقوقي يك مسجد سليمان فعلا" مورد تائيد نمي باشد پرونده بدادگاه مزبور فرستاده مي شود) پس از وصول پرونده دادگاه با تعيين وقت وابلاغ بطرفين و تحقيق از شهود وملاحظه پرونده كيفري واستعلام ازژاندارمري وووصول پاسخ سرانجام دادگاه پس از كسب نظر آقاي مشاور خلاصتا" پس از ذكر مقدمه و جريان پرونده چنين اظهارنظر كرده است :
( ...  1- آقاي (ن ) در قرارداد شركت نداشته است و سند معامله را امضاء ننمودهو نامبرده  فرزندمرحوم صيد مراد.00 ملك دو سهم ازده سهم ششدانگ است (صيد مراد مالك است ) بنابراين طرح دعوي از ناحيه مشاراليه وجهه قانوني ندارد و با تذكر  اين امر كه نسبت به سهم الارث مالك شناخته مي شود قرار عدم استماع دعوي نامبرده را صادرو اعلام مي نمايد 2- طرح دعوي از ناحيه سه نفر خواهانهاي ديگر به طرفيت (ق ) با توجه باينكه (ق ) خود را يكي از مالكين وفروشندگان ملك بوده است غير وارد تشخيص مي شود حكم به بطلان دعوي آنان به طرفيت (ق ) صادر و اعلام مي گردد 3- نسبت به سه نفر بقيه خواهانهاي دعوي به اسامي الف - طاوس  ... ب - محمد حنفيف 3- الله  ... بطرفيت (ع ) خريدار زمين وخوانده رديف 1 داخواست نظر باينكه تاريخ انتقال قرارداد4/6/66 بوده است وافراد فوق الذكر الي 4/6/66 حق فسخ داشته اند ضمن آنكه ظرف اين فاصهل ثمن معامله را طي دو فقره چك تحويل گرفته اند و غبن نيز تسليم فروشنده شده دومين اقدام رسمي آنان كه اعلام به اداره كشاورزي است در تاريخ 5/7/66 صورت گرفته و منتهي به پرونده كلاسه 66/865 كيفري دادسرا گرديده و قبل از آن اظهارنامه شماره 246-22/6/66 است كه در مورخ 28/6/66 به (ع ) ابلاغ شده است دادگاه هرچند مراجعات طاوس  ... و(د) و(ح ) راقبل ازانقضاي مدت ده روز به (ق ) شريك ديگر خود جهت اعلام فسخ به (ع ) مسلم مي داند ولي تحقق اين امر در خارج و ابلاغ مراتب (ع ) در تاريخ 28/6/1366 و نيز اعلام به ادارعه كشاورزي در مورخ 5/7/66مي داند وخواهانهاي دليلي ندارند كه ظرف ده روز معين شده در قرارداد مراتب فسخ را به (ع ) اطلاع داده اند لذا دادگاه بيع واقع فيمابين سه نفرخواهانها طاوس  ... و(ح ) و(ق ) و خوانده دعوي (ع ) و هر كدام نسبت به سهم ملكي حژء(هركدام دو سهم از ده سهم ششدانگ ) قطعي مي داند وبدين استدلال حكم بر بطلان دعوي خواهانها را صادر واعلام مي نمايد.00) آقايان طاوس  ... و (ح ) و(ق ) و(ن ) از دادنامه مذكور تجديدنظرخواهي كرده و مطالبي در مخدوش نمودن دادنامه صادره از ناحيه دادگاه بيان كرده اند كه مبادرت به لايحه جوابيه از طرفل تجديدنظرخوانده شده است كه كلا" در هنگام شور قرائت خواهد شد اينك در وقت بالا هيئت شعبه تشكيل است پس از قرائت گزراش آقاي ...  با توجه به محتويات پرونده مشاوره نموده چنين راي مي دهند.

بسمه تعالي
از ناحيه تجدينظرخواهان اعتراض موجهي بدادنامه شماره 99/68 - 3/6/69 صادره از دادگاه حقوقي يك مسجد سليمان بعمل نيامده و با توجه به محتويات پرونده و دلائل دعوي استدلال دادگاه در دادنامه تجديدنظرخواسته ايراد واشكال موثري وارد نيست عليهذا مستندا" به بند ب ماده 10 قانون تعيني موارد تجديدنظر احكام ونحوه رسيدگي آنها تاييد وابرام مي گردد.

مرجع :
كتاب قانون مدني در آراء ديوان عالي كشور- خيارات واحكام راجع به آن - به اهتمام يداله بازگير - انتشارات فردوسي - چاپ اول 1379 - چاپ دريا