رای وحدت رويه ديوان عالی كشور

كلاسه پرونده : 15/12/3372
شماره دادنامه : 314/12
تاريخ رسيدگي : 20/6/70
مرجع رسيدگي : شعبه 12 ديوان عالي كشور
هيات شعبه   : آقايان  ... 

خلاصه جريان پرونده : آقايان 1 امير38ساله ، كشاورز 2 محمد 30 ساله ، راننده به اتهام شركت در قتل عمدي كرم از طرف دادسراي عمومي  ...  تحت تعقيب قرار گرفته اند و به موجب كيفرخواست شماره 29570/4/68 با توجه به شكايت اولياي دم و صورتمجلس معاينه جسد و اظهارات شهود عيني مطلعين و گزاشهاي مامورين انتظامي و گواهي فوت و اظهارات و اقارير متهم رديف اول و نحوه مدافعات متهم رديف اول و نحوه مدافعات متهم رديف دوم و ساير اوضاع و احوال قضيه به استناد مواد 1و8و52 و ساير مواد مربوط به قصاص نفس از قانون حدود و قصاص تقاضاي تعيين كيفرمتهمان گرديده است.
حسب محتويات پرونده در تاريخ 10/4/68 مقتول (كرم ) همراه عيسي  ...  و عبدالعزير ...  منتظر اتومبيل بوده اند كه به شهربروند در اين حين ماشين حبيبي به رانندگي احد از متهمان پرونده و سر نشيني امير متهم ديگر و اسفنديار ...  كه قصد عزيمت به گروهان ژاندمري را داشته اند كه از راه مي رسد و امير با ديدن متقول و همراهان وي در آن محل به برادرش محمد مي گويد كه اتومبيل را متوقف كند تا پياده شده و به علت گزارشهائي كه مقتول عليه آنها به ادارات داده است تف به صورت كرم. ..  بيندازد و بعد هردوبرادر از ماشين پياده شد، و با سنگ كرم. ..  را از ناحيه سرمورد ضرب و جرح قرار داده و محل را ترك و پس از چند روز متواري و مخفي شدن به وسيله مامورين انتظامي دستگير مي شوند و لحاظ شدت صدمات وارده در تاريخ 11/4/68 فوت مي نمايد. 
مراتب به دادسراي عمومي  ...  اعلام و آقاي بازپرس دادسراي مذكور به موضوع رسيدگي بعد از تحقيقات از متهمان و عزيمت به محل واقعه و بازجوئي از اسفنديار ...  و عبدالعزيز ...  و عيسي  ... وحاج محمد. ..  و رضا ... و محمد. .. و محمود. ..  و حسين  ... و حسين  ...  وتحقيقات مجدد از متهمان وسعيد. ..  وغزال  ...  وگلي  ... (فرزندان مقتول )وهاجر ...  (عيال متقول ) و طاهر ...  و حسن  ...  و كسب نظر پزشكي قانوني و انعكاس نظريه در پرونده و اعلام علت تامه مرگ مقتول بالاخره آقاي بازپرس در تاريخ 28/4/68 قرار مجرميت متهمان را صادر و دادسراي عمومي  ...  ضمن موافقت با قرار صادره به شرح صدورگزارش وكيفرخواست شماره 29570/57068 تدوين وتنظيم وپرونده جهت رسيدگي به دادگاههاي كيفري يك ...  ارسال (مي شود) كه به شعبه هشتم دادگاههاي مذكور ارجاع (مي گردد) و دادگاه مرجوع اليه بعد از تحقيقات از متهمان و اولياي دم و انجام مراسم قسامه و اقدامات به شرح مضبوطه درپرونده كسب نظر آقاي مشاور دادگاه بدين خلاصه راي مي دهد:
(با عنايت به شكايت  اولياي دم مقتول كه به شرح صورتجلسات دادگاه از هر دو متهم نامبرده شكايت و تقاضاي قصاص نفس هر دو متهم را نموده اند و كبار اولياي دم به شرح صورتجلسه دادرسي مورخه 15/12/69 آمادگي خود را براي توديع و تضمين سهم الديه صغار متقول و نيز پرداخت نصف ديه كامل مرد مسلمان در حق هر يك از متهمين در صورت صدور حكم قصاص اعلام كرده اند و هرچند عده اي از اولياي دم در تحقيقات اوليه مراجع انتظامي و بازپرس اظهار نموده اند كه محمد از ناحيه سر مقتول زده و عبدالكريم از ساير نقاط بدن وي و سبب اصل قتل شخص محمد مي باشد، لكن اين ادعا با توجه به اظهارات شهود و نيز اظهارات اوليه امر در بازپرسي و نظريه پزشك در برگ 3 پرونده مقورن به واقع نبوده و از نظر دادگاه ناشي از عدم اطلاع اولياي دم از نحوه و كيفيت قتل مي باشد و نيز توجها" به گزارش شماره 10/75/14401/4/68 پاسگاه ژاندارمري  ...  وعنايت به صورتجلسه معاينه جسد و نظريه پزشك قانوني به شرح برگ پرونده مبني براينكه ضرباتي با جسم سخت و سنگين به سه قسمت چپ سر و همچنين ضربه اي به گيجگاه چپ مرحوم كرم اصابت و منجر به (ايجاد) شكاف و زخمهائي به عمق تا استخوان و شكستگي استخوان جمجمه و خونريزي مغزي وعلت تامه مرگ ضربه مغزي در اثر ضربات وارده مي باشد و نيز نامه شماره 10473/4/68 بيمارستان قمربني هاشم و در ظهر آن نظريه پزشك مربوطه در مورد نوع و كيفيت صدماتوارده به مقتول و صورتجلسه معاينه محل و كروكي تنظيمي آقاي بازپرس و توجها" به شهادت شهودو مطلعين قضيه به اسامي سعيد، حاج محمد، عبدالعزيز، حاج محمد، عيسي ، اسفنديار و رضا در تحقيقات مراجع انتظامي و محضر آقاي بازپرس دادسراي  ...  و جلسات دادرسي مورخه 1/2/69و8/7/69 اين دادگاه و تحقيقات آقاي بازپرس در مواجهه حضوري با محمد(احدازمتهمان )و استعلاميه مورخه 17/4/68 تنظيمي مامورين انتظامي در محل در مورد سوابق اختلاف و همچنين اظهارات حسين فرمانده گروهان ژاندارمري در مورد سابقه اختلاف طرفين و علت و انگيزه نزاع و بالاخره اقارير صريح متهمان و مقرون به دليل امير متهم رديف اول درمحضر بازپرس به درگيري با مقتول و با شركت و دخالت محمد متهم ديگر و ايراد ضرباتي با سنگ به آن مرحوم و اظهارات وي مبني بر اينكه (من سنگي از زمين برداشتم و به طرف شخص كرم پرتاب نمودم ، سنگ دوم را نيز به شخص كرم من زدم و نمي دانم كه سنگ از كدام ناحيه به بدن شخص كرم اصابت نموده و برادرم محمد آپد و نامبرده را به زمين پرت نمود و ديگر نمي دانم چطور شد كه شخص كرم در اثر پرتاب محمد زمين خورد.  وقتي كه من سنگ را به كرم زدم ديدم سرش خون آلود شد و هيچ گونه قصدي و عمدي در مورد قتل كرم نداشتيم.  من و برادرم در اين مورد از عمل خويش نادم وپشيمان هستيم. ) (55) ونحوه اظهارات متهم ديگر (محمد) در بازپرسي كه صراحتا" تاييد نموده كه ( كرم (مقتول ) و امير به همديگر سنگ مي انداختند) و نيز اظهارات و مدافعات هر دو متهم در جلسات دادگاه و با توجه به دلايل و قرائن و اظهارات فوق و حصول ظن قوي به دادگاه و تشخيص مورد از باب لوث و قسامه از متهمان به شرح صورتجلسات دادرسي مورخه 15/12/69 اين دادگاه و برگهاي پرونده و بازپرس و جلسه دادرسي مورخه 8/7/69 دادگاه و برگهاي 31و39و74 پرونده از نامبردگان تحقيق (كرده اند) كه قطع نظر از اينكه اظهارات و شهادت شهود نامبدره هيچ گونه دلالتي بر بي گناهي و برائت متهمان نداشته بلكه بر عكس بر عليه نامبردگان و در جهت اثبات اتهام انتسابي مي باشد ومتمان و وكلاي آنان غير از دو نفر نامبدره (اسفنديار و عيسي ) گواه معتبر ديگري نتوانستند معرفي نمايند و توجها" به نظريه مبسوط آقاي مشاور محترم دادگاه بزه انتسابي به متهمان نامبرده ثابت و محرزمي باشد و مستندا" به ماده يك و بند(ب ) ماده 2 و مواد 5و8 و بند(2)ماده 27 قانون حدود و قصاص و مواد37و38 همان قانون دادگاه حكم به قصاص نفس متهمان امير ...  و محمد. ..  فرزندان  ...  وسيله اولياي دم مقتول يا وكيل قانوني آنها و پس از پرداخت نصفه ديه كامل مرد مسلان در حق هر يك از متهمان (جمعا" يك فقره ديه كامل از طرف اولياي دم مقتول و توديع و تضمين سهم الديه اولياي دم صغير مقتول از طرف كبار اولياي دم صادر و اعلام مي دارد. ) پس از ابلاغ راي وكيل محكوم عليه طي لايحه مورخه 15/12/70 (در موقع اتخاذ تصميم قرائت خواهد گرديد. )
(محكوم عليهم ) نسبت به راي صادره اعتراض نموده اند و دادگاه به تاريخ 15/12/70 ضمن رد اعتراض معموله بر راي صادره پرونده را به ديوان عالي كشور ارسال (داشته ) كه پس از وصول به اين شعبه ارجاع گرديده است.
هيات شعبه در تاريخ بالا تشكيل گرديده و پس از قرائت گزارش آقاي ...  عضو مميز و اوراق پرونده و نظريه كتبي آقاي ... داديار ديوان عالي كشوراجمالا" مبني بر راي قانوني وشرعي دادنامه شماره  ...  فرجامخواسته و مشاوره نموده چنين راي مي دهد:
(بسمه تعالي. باتوجه به محتويات پرونده امر نظر به اينكه از طرف وكيل محكوم عليهم ايراد و اعتراض موثري كه نقض دادنامه معترض عنه را ايجاب نمايد به عمل نيامده با رد تجديدنظرخواهي مذكوردادنامه تجديد نظرخواسته نتيجتا" ابرام مي شود. )

مرجع :
كتاب قتل عمد، جلداول ، تاليف يداله بازگير،ازانتشارات ققنوس چاپ اول ،چاپ ديبا، سال 1376

73