رای وحدت رويه ديوان عالی كشور

كلاسه پرونده : 17/23676
شماره دادنامه : 196/2
تاريخ رسيدگي : 1/4/71
فرجاخواه    : متهمان
فرجامخواسته : دادنامه شماره 11651/10/70 صادره ا ز شعبه دهم دادگاه كيفري يك ... 
مرجع رسيدگي : شعبه دوم ديوان عالي كشور
هيات شعبه   : آقايان  ... 

خلاصه جريان پرونده ك بنا به حكايت اوراق پرونده و كيفرخواست شماره 31248/4/65 دادسراي عمومي  ...  1 آقاي (الف ) فرزند ... 37 ساله رئيس اداره برق  ...  2 آقاي (ب ) فرزند ... 33 ساله ، مسئول شبكه برق  ...  به اتهام قتل غيرعمدي بانوان (ج ) و (د)و ضرب و جرح غيرعمدي احمد. ..  بر اثر تعلل و مسامحه در انجام وظيفه تحت تعقيب قرار گرفته اند و توجها" به شكايت شكات و گزارش پاسگاه و نظريه پزشكي در مورد علت مرگ و شهادت شهود و اظهارات بي شائبه محمد داير به اينكه از غروب مورخ 7/7/63 سيم برق سقوط كرده و وي اول وقت اداري جهت اطلاع و استمداد به اداره برق  ... مراجعه (كرده ) ليكن مسيل و كارمندان اداره برق  ...  از جمله متهمان موصوف تا ساعت نه صبح باشوخي ومزاح وسوالات بي ربط به دفع الوقت گذرانده اند و با عنايت به نظريه كارشناس منتخب واقارير و اظهارات متهمان بزهكاري آنان محرز(تشخيص داده شده ) و طبق ماده 174 قانون مجازات عمومي درخواست رسيدگي و صدور حكم شده است.
قبل از صدور كيفرخواست جانشين بازپرس  ...  ( پس ازتحقيقاتي ك ه ) انجام داده است (و) با كسب نظريه كارشناس قرارمنع پيگرد متهمان را صادر نموده است و در اثر اعتراض شكات نسبت به قرار صادره و صدور قرار (انتخاب ) كارشناس توسط دادگاه كيفري  ... 2 و انتخاب آقاي غلامرضا ...  به عنوان كارشناس و انعكاس وضعيت محل و سيم برق سقوط كرده و انعكاس اظهارات آقاي محمد. ..  ومتهمان وترسيم كروكي محل در نظريه كارشناس اين مضامين آمده است : (سيم برق كه به وسيله دو عددتيرچوبي كه سه سيم از آن مي گذرد تا به منزل محمد. ..  روشنائي برسد، در اثر جو هوا پس از مدتي سيم پاره گرديده و سيم مربوط به قسمت بيجار(مزرعه ) مسير خانه آقاي محمد. ..  افتاده  ...  پس از سه ساعت خودشان را به آنجا رساندند و آن را قطع كردند. در اين فاصله ممكن بود انسان يا حيواني از آن مسير بگذرد فاجعه ديگري هم به بار آورد.  به نظر اينجانب آقايان پرسنل اداره برق  ...  در اين مورد كم كاري نموده اند. )
در تقعيب اين نظريه دادگاه كيفري  ...  قرار مزبور را فسخ و قرار جلب به دادرسي صادر نموده است و پس از صدور كيفرخواست قرار عدم صلاحيت به شايستگي دادگاه كيفري يك ...  صادرگرديده است. شعبه دوم دادگاه كيفري يك ...  اقدام به رسيدگي نموده است كه از جمله پرونده را به دادگستري  ...  با اعطاي نيابت قضائي ارسال (كرده ) و خواسته است كه سه نفر از كارشناسان رسمي متخصص برق نسبت به قضيه نظر بدهند و شعبه 132 دادگاه كيفري يك ...  نسبت به انجام نيابت اقدام (كرده ) و پس از توضيحاتي كه در نظريه كار شناسان آمده است چنين نتيجه گيري نموده اند: (چنانچه اكيپ رفع نقص شبكه برق رساني بموقع به محل اعزام (مي شدند) و رفع نقص مي نمودند حادثه ناگوار برق گرفتگي اتفاق نمي افتاد.  ضمنا" نظر آن دادگاه محترم را به كمبود پرسنل فني و كاردان ونداشتن وسيله نقليه كافي در ادارات جلب مي نماييم. )
نهايتا" دادگاه طي دادنامه شماره 11651/10/70 پس از ذكر اجمالي از جريان پرونده و اشاره به دلايل اثباتي اتهام واعلام احراز بزه انتسابي با رد ماده استنادي كيفرخواست طبق بند ب ماده 2 و مادتين 3و6قانون ديات و رعايت مادتين 20و25 قانون راجع به مجازات اسلامي هر يك از متهمان موصوف را متناصفا" به پرداخت يك فقره پنج هزار درهم در حق اولياي دم مرحومه (ج ) و يك فقره پنج هزار درهم نقره در حق اولياي دم مرحومه (د) و ايضا" طبق ماده 75 قانون مرقوم به پرداخت مبلغ يكصد هزار ريال ارش در حق احمد محكوم نموده است و پس ازابلاغ راي دادگاه ،متهمان طي لايحه اي نسبت به آن اعتراض و تجديدنظرخواهي نموده اند و متذكر شده اند كه مرتكب فعل يا ترك فعلي كه منجر به بروز حادثه شده است نگرديده اند تا مستحق تعقيب و مجازات باشند و توضيحات ديگري داده اندكه قابل توجه و دقت است و دادگاه به نظر و راي خود باقي بوده و پرونده به ديوان عالي شكور ارسال و جهت رسيدگي به اين شعبه ارجاع شده است.
هيات شعبه در تاريخ بالا تشكيل گرديد و پس از قرائت گزارش آقاي ...  عضو مميز و اوراق پرونده و نظريه كتبي آقاي ...  داديار ديوان عالي كشور اجمالا" مبني بر رد تجديدنظرخواهي در مورددادنامه 11651/10/70 فرجامخواسته مشاوره نموده چنين راي مي دهند:
(همان گونه كه در دفاعيات و اظهارات محكوم عليهم در لايحه تجديدنظرخواهي آمده است آنان مرتكب فعل يا ترك فعلي كه منجر به بروز حادثه منجر به فوت شده باشد نگرديده اند و بديهي است كه در موازين فقهي و قانوني بابي تحت عنوان موجبات ضمان مطرح و منعقدات و در كل شرط ضمان با مباشرت در خيانت و يا تسبيب در آن يا اجتماع هر دو دانسته اند(ماده 316 قانون مجازات اسلامي ) و در مانحن فيه كه قطع شدن سيم برق و رهابودن آن روي زمين سبب بروز حادثه گرديده ، طبق نظريه كار شناسان اين قطع سيم برق در اثر خادثه جوي و وضع هوا بوده است و متهمان هيچ گونه نقش و تاثيري در ايجاد اين سبب نداشته اند و ماده 318 قانون مرقوم تسبيب را تعريف كرده است كه در مانحن فيه صدق نمي كند و به نظر مي رسد كه مورد مشول تبصره ماده 237 قانون مزبور باشد و اضافه مي شود كه تصرف در معبر عام و امثال آن به موجب ماده 339 قانون ياد شده موقعي ضمان آور است كه اولا" عمل به فعل شخصي انجام نشده باشد و ثانيا" تصرفش مجاز نباشد در صورتي كه نصب سيم برق و هكذا قطع آن كلا" توسط نامبردگان صورت نگرفته است و اينكه تصرفات در اين گونه موارد مباح است و به هر حال طبق ماده 356 قانون مدني و موازين فقهي و شرعي در مورد اصل برائت است مگر اينكه خلاف آن و ضمان ثابت شود و دادگاه استدلالي نسبت به اثبات و احراز ضمان طبق موازين فقهي و قانوني ننموده است و بنا به صراحت عبارات مذكور در مسئله 10 ص 516 جلد 2 تحريرالوسيله در ثبوت و تحقق ضمان استناد عرفي تلف به فعل شخصي شرط است در صورتي كه در مورد بحث فعلي از متهمان صادر نگرديده است تا نياز به بررسي جهت احرازاستناد تلف به فعل او باشد مضافا" اينكه پس از اطلاع از قطع سيم نسبت به اصلاح و ترميم آن حسب مستفاد از محتويات پرونده با توجه به زمان حادثه و عدم دسترسي به وسيله غيره تقصيري براي متهمان متصور نيست به هرحال با توجه به جهات فوق الاشعار دادنامه تجديدنرخواسته قابل تاييد نبوده نقض مي شود و رسيدگي مجدد آن به شعبه ديگر دادگاه كيفري يك محول مي گردد. )

مرجع :
كتاب قتل شبيه عمد و خطاي محض ، جلداول ، تاليف يداله بازگير
ازانتشارات ققنوس ،چاپ اول ،چاپ ديبا، سال 1376

78