رای وحدت رويه ديوان عالی كشور

راي شماره : 38 - 14/12/1369

راي اصراري هيئت عمومي ديوانعالي كشور(شعب حقوقي )
اعتراض تجديدنظرخواهان موجه نمي باشدزيرادادگاه براساس دلائل و مدارك استنادي وتحقيقات لازم حكم شماره 94-6/12/68راصادرنموده است و چون ازحيث رعايت اصول و قواعددادرسي هم اشكال موثردر نقض به نظرنمي رسد لذا حكم تجديدنظرخواسته ابرام مي شود.

* سابقه *
پرونده اصراري كلاسه 9/14/4971-9/3/4971    رديف :69/66هيئت عمومي

تجديدنظرخواهان : 1- عبدالله كارگر2- احمداسماعيلي 3- ولي الله شهرت همگي برجسته .
تجديدنظرخواندگان : عباس ،حسن ،ابوالقاسم ،علي ،زهرا،رقيه ، جميله ،عادله وانسيه همگي سلامت اصلي وبانوليلاحسيني .
تجديدنظرخواسته : دادنامه شماره 94-6/12/68 دادگاه حقوقي يك بابل
مرجع رسيدگي : شعبه نهم ديوان عالي كشور.
هيئت شعبه : آقايان احمدمحسني گرگاني رئيس ،سيدحعفرموسوي مستشار
خلاصه جريان پرونده :
درابتداآقاي رحمت الله سلامت كه بافوت نامبرده تجديدنظر خواندگان بعنوان ورثه وي وارددعوي گرديده انددرتاريخ 8/3/58دادخواستي مبني برخلع يدغاصبانه ازشش هكتارنيم زمين ملكي ومتصرفي وي واقع درقريه شاهكلابه ارزش سيصدهزارريال بطرفيت تجديدنظرخواهان تقديم نموده و خلاصتاتوضيح داده است كه خواندگان بدون حق اراضي فوق الذكرراكه ملكي و متصرفي وي بوده وبه پلاك 52 اصلي بخش دهستان داربوآمل راكه مشهوربه زمين زيرسرنايچ آبادمي باشدمشتركامتصرف وازآن استيفاءمنفعت مي نمايندو اضافه نموده كه طبق پرونده ثبتي مقدار15سيرودوازده مثقال درقريه مزبور مالكيت داشته ودرعين حال متصرف وزارع مساحت دوازده هكتارونيم ازاراضي ملكي خودمي باشداداره تعاون وامورروستاهادراجراي مقررات اصلاحات ارضي زمين متصرفي وي رابعنوان اراضي خودكارمالك منظوروبامحاسبه كل مساحت قريه به نسبت مالكيت شامل دوازده سيروچهارمثقال اعلام وازموردفروش به زارعين مستثني نموده ومازادبرآن راكه سه سيروچهارمثقال مي گرديدمشمول فروش به زارعين صاحب نسق تشخيص كه انتقال آن عملي گرديداستحضاردارند كه دراجراي مقررات اصلاحات ارضي وبراي تشخيص زارع صاحب نسق هرزميني اطلاع واعلام نظرمعتمدين منتخب زارعين استفاده مي شدونظرواظهارات معتمدين تنهاملاك عمل اداره تعاون وامورروستاهاقرارمي گرفت وهمين اعضاءبشرح اعلام كتبي به اداره اصلاحات ارضي تعلق شش هكتارونيم اراضي مورد بحث رابه اينجانب تائيدوتصديق نموده اندكه دونفرازخواندگان آقايان عبدالله كارگركربلائي آقابرجسته (مشهدي آقابرجسته )ازامضاءكننندگان آن بوده وآقاي مشهدي آقابرجسته برادرخوانده ديگروبرادرون عبدالله كارگر مي باشدوسايرمعتمدين هم خويشي نزديك باخواندگان دارندبنابه مراتب تعلق زمين مورددعوي به وي ومستثني بودن ان ازفروش به زارعين وبقاءمالكيت وي نسبت به زمين مزبورثابت ومحرزاست ووضع يدخواندگان غاصبانه مي باشد لذادرخواست رسيدگي وخلع يدغاصبانه آنان راباخسارات قانوني داردحدود اجمالي زمين عبارت است ازشمالابه زمين سرهنگ سعيدي وغلامرضابرجسته و اراضي مورداجاره آقاي ابوالقاسم توكلي غربازمين عليرضانوري واسدالله نيك نژادجنوبانيك نژادشرقابه اراضي ابوالقاسم توكلي وكيكاوس رود. فتوكپي نامه شماره 107-20/1/58 اداره امورتعاون وروستاهاي بابل و رونوشت گواهي معتمدين محل وگواهي شماره 4138-8/3/58 اداره ثبت آمل و محتويات پرونده كلاسه 57/41شعبه دزم دادگاه شهرستان بابل بعنوان مدارك دعوي ضميمه دادخواست تقديم گرديده وبه معاينه محل نيزعنداللزوم استناد گرديده است پرونده به شعبه سوم دادگاه شهرستان آمل ارجاع وتحت كلاسه 118/3/58 ح درشعبه مزبورتحت رسيدگي قرارگرفته خواندگان طي لايحه شماره 1418-27/3/58 كه درمقام تبادل لوايح تقديم داشته اندضمن ايرادبه بها خواسته پاسخ داده كه خواهان بشرح پرونده 4856/36دادسراي شهرستان آمل در رژيم قبلي همين دعوي رامطرح كه منجربه قراررددعوي گرديده وطي دادنامه شماره 185-26/5/37مضبوط درپرونده كلاسه 37/41حقوقي شعبه دوم دادگاه شهرستان آمل دمرحله پژوهشي تائيدگرديده است كه باتغييررژيم باچنين سوابق اشاره شده ازفرصت طلبي به هيئت رسيدگي به اختلافات وتصرف عدواني (كميسيون پنج نفري انقلاب جمهوري اسلامي )شكايت نموده كه درتاريخ 6/2/58 راي عادلانه برتائيددادنامه هاي قطعي صادرنموده اندعلاوه برايرادمطروحه موضوع مشمول مرورزمان است درصورت ورودبه ماهيت اضافه نموده اندكه گواهي به آنان اعطاءشودتامدارك خودراازشماره 2494-27/3/48وشماره هاي قبلي مربوط به قريه شاهكلاوسورك حومه آمل ازسازمان اصلاحات ارضي آمل دريافت وتقديم نمايندكه هيچگونه ارتباطي (ظاهرامنظوراراضي موردگفتگو است )به خواهان نداردخواندگان پس ازدريافت گواهي مبني برمراجعه به اداره تعاون وامورروستاي شهرستان آمل گواهي لازم درميزان نسق زراعي خوددر قريه شاهكلاسورك به اداره مزبورمراجعه نموده وسرپرست اداره تعاون وامور روستاهاي شهرستان آمل طي شماره 1566-28/6/58اعلام نموده كه طبق سوابق و پرونده اجرائي قريه شاهكلاسورك داراي پلاك 52 اصلي واقع دربخش دودابو به نام هريك ازافرادخواسته شده درقريه مذكوراراضي بشرح ذيل منظورمي باشد 1-عبدالله كارگر680سهم آبي و20سهم ديم 2-ولي برجسته 730سهم آبي و10سهم ديم ،3-محمداسمعيل برجسته 650سهم آبي و15سهم ديم 4-كربلائي آقابرجسته 630 سهم آبي و15سهم ديم توضيح اينكه هرسهم معادل يكصدمترمربع مي باشدپس از انجام تبادل لوايح مرجع رسيدگي ضمن ايرادات خواندگان قرارملاحظه پرونده هاي مورداستنادراصادردستورتعيين وقت رسيدگي صادرنموده وبه خواهان تذكرداده شده موارداستفاده هاي خودراازپرونده هاي استنادي اعلام نمايدوچون دوتن ازخواندگان به اسامي عبدالله كارگرومشهدي آقابرجسته نسبت به نامه عادي مورخ 4/1/46ابرازي تكذيب نموده اندچنانچه به استفاده ازآن باقي است اصل آن راازارائه وطريقه رسيدگي به اصالت آن راارائه دهند وبه خواندگان نيزاخطارشودكه مواراستفاده هاي خودازپرونده هاي استنادي 57/41و57/185حقوقي شعبه دوم دادگاه وشماره 4856/36دادسراي آمل رااعلام وپرونده اخيرالذكرنيزازدادسراي آمل مطالبه گرديده است خواهان طي لايحه ثبت شده بشماره 5086-8/10/58 ضمن اعلام موارداستفاده خودازپرونده كلاسه 57/31مدني شعبه دوم دادگاه شهرستان درموردنامه مورخ 4/1/46خواندگان به عنوان اصلاحات ارضي كه قيمت آن موردتكذيب دونفرازخواندگان قرارگرفته اظهارداشته كه نامه مزبوردراداره مذكورموجوداست وعلاوه برآنكه خواندگان مزبوربشرح صورت جلسه دادگاه (ظاهرامنظورجلسه منعقده در پرونده استنادي است )به صحت امضاءخودتصديق دارنداصل مستندرانيزاز اداره اصلاحات ارضي مطالبه نماينددادگاه باورودآقاي علي سلامت به وكالت ازخواهان دردعوي مطروحه واستماع اظهارات وي وخواندگان حاضردرجلسه مورخ 30/2/59ونيزملاحظه پرونده هاي مورداستنادومطالبه نامه مورخ 4/1/46 از اداره امورنعاون وامورروستائي آمل وانعكاس مفادآن درصورتجلسه مورخ 15/9/59چون احرازحدودومشخصات ملك مورددعوي رانيازبه معاينه محل دانسته وصدورقرارلازم دراين باب واجراءآن وسيله مديردفتردادگاه سرانجام دادگاه به استدلال اينكه اولابموجب نامه 107-20/1/58 اداره تعاون وامورروستاهاي آمل عنوان دفتر49آمل خواهان درقريه شاهكلاسورك پلاك 52 مساحت 5/12هكتارزمين زراعتي مالكيت خودكارداردكه ازمورد فروش به زارعين مستثني گرديد.ثانيابموجب نامه 4/1/46كه عده اي ازجمله آقاي عبدالله كارگرومشهدي آقابرجسته دونفرازخواندگان به اداره اصلاحات ارضي آمل اعلام داشته اندكه آقاي رحمت الله سلامت (خواهان )داراي 5/6هكتار زمين به عنوان كارانه درمنطقه زيرسرنايچ آبادصاحب نسق است واين نامه اصالتش احرازگرديده .ثالثابموجب محتويات پرونده هاي استنادي ومفاد صورتجلسه معاينه محلي تصرفات خواندگان درقطعه 5/6هكتاري متعلق به خواهان محرزومسلم گرديده دعوي راواردوصحيح تشخيص وحكم به خلع يد خواندگان ازقطعه زمين مورددعوي باذكرمحدوده آن به نفع خواهان صادرنموده است كه بافرجامخواهي ازحكم مزبوروطرح پرونده درشعبه نهم ديوان كشور دادنامه فرجامخواسته طي راي شماره 230/9-19/4/63اين شعبه به استدلال مندرج دربين الهلالين (باعنايت به فتوكپي نامه شماره 107-20/1/68اداره تعاون وامورروستاهابه دفترخانه 49درباب مالكيت خودكارآقاي رحمت سلامت درقريه شاهكلاومستثني ازفروش به زارعين وباتوجه به نامه شماره 1566 28/6/58 اداره مذكوردرقبال گواهي شماره 2974-12/6/58 دفترشعبه سوم دادگاه شهرستان آمل راجع به نسق زراعي خواندگان درقريه مزبوروابهام دو نامه مورداشاره ضرورت داشته اولاازنماينده اداره تعاون وامورروستاهاي آمل درباره آنهااخذتوضيح به عمل مي آمدتاابهام واحتمالااختلاف موردآن توجيه وروشن شده ثانياهنگام معاينه محل باجلب نظركارشناس توام باملاحظه سوابق ثبتي واصلاحات ارضي زمين موردادعابامدارك فوق الاشعارمطابقت داده مي شدوسپس مبادرت به اظهارنظرمي گرديد.)نقض گرديده است شعبه دوم دادگاه حقوقي بابل مرجع رسيدگي پس ازنقض باورودآقاي علي اماني به وكالت ازخواندگان چون فوت خواهان اعلام گرديده قرارتوقيف دادرسي صادرمينمايد وپس ازتعرفه ورثه متوفي بااعلام ختم دادرسي به همان استدلال دادگاه قبلي مبادرت به صدورراي به نفع خواهان مي نمايدكه بافرجامخواهي وطرح مجدد پرونده دراين شعبه راي فرجامخواسته بدين استدلال "همانطوركه اين شعبه در مقام نقض دادنامه شماره 369-18/4/60دادگاه عمومي بابل مرجع رسيدگي پس ازنقض راارشادنموده به منظوررفع ابهام ازموردادعاوميزان وموردنسق تجديدنظرخواهان (موضوع نامه شماره 1566-18/6/58 اداره تعاون وامور روستائي آمل )وبخصوص اظهارات تجديدنظرخواهان درجلسه اجراءقرار معاينه محل مورخ 6/2/60ضرورت داشته دادگاه محل رابه كيفيت مشروحه در تصميم فوق (جلب نظركارشناس همراه باسوابق ثبتي واصلاحات ارضي )از نزديك معاينه وپس ازمشخص شدن وضعيت زمين ازلحاظانطباق باموردادعاي طرفين تصميم مقتضي بالحاظاسنادارائه شده اصحاب دعوي اتخاذمي گرددليكن درخصوص مورددادگاه بدون رفع نقائص يادشده ويااظهارنظر(نفياواثباتا) درزمينه مزبورمبادرت به صدورراي نموده است "بعلت وجودنقائص فوق الذكرمخدوش تشخيص ونقض گرديده است دادگاه حقوقي يك بابل باورود آقاي علي اماني به وكالت ازسه نفرازخواندگان دردعوي مطروحه پس ازاستماع اظهارات خواهان حاضردرجلسه مورخ 29/11/68ونيزاصغاءدفاع وكيل خواندگان وخوانده حاضردرجلسه (عبدالله كارگر)ختم رسيدگي اعلام وراي تجديدنظرخواسته رابه خلاصه آتي الذكراعلام داشته است .
"...باتوجه به مفاددادخواست مدارك ادعاونامه رسمي شماره 107- 20/1/58اداره تعاون وامورروستاهاي شهرستان آمل عنوان دفترخانه اسناد رسمي شماره 49آمل كه بموجب آن مالكيت خودگارمورث خواهانهاراازپلاك 52 اصلي واقع دربخش 2دهستان دابوموردتائيدقرارداده است ونظربه اينكه به موجب نامه مورخ 4/1/46كه عدهاي اززارعين ازجمله آقاي عبدالله كارگرو مشهدي آقابرجسته دونفراوخواندگان صريحابه اداره اصلاحات ارضي آمل اعلام داشته اندكه آقاي رحمت الله سلامت (خواهان )داراي 5/6هكتارزمين بعنوان كارانه درمنطقه زيرسرتايچ آبادصاحب نسق است ومفادوامضاءاين نامه موردتائيدوتصديق رئيس اداره تعاون وقت قرارگرفت وباتوجه به محتويات پرونده هاي استنادي مستندابصورت جلسه معاينه محلي تصرفات خواندگان در قطعه 5/6هكتاري متعلق به خواهانهامحرزمي باشدونظربه اينكه ادامه تصرفات خواندگان براساس مواد308و311قانون مدني من غيرحق وغاصبانه مي باشدحكم به خلع يدخواندگان نسبت به زمين موردخواسته باحدودمنعكس در دادخواست صادرمي دارد"راي صادرموردتقاضاي رسيدگي تجديدنظرازسوي محكوم عليهم قرارگرفته كه سابقه پس ازوصول به ديوان عالي كشوربه لحاظ سبق رسيدگي به اين شعبه ارجاع گرديده است اينك باتنظيم گزارش پرونده آماده اتخاذتصميم است مندرجات لوايح واصله ازطرفين هنگام شورقرائت خواهدگرديد.
هيئت شعبه درتاريخ بالاتشكيل گرديدپس ازقرائت گزارش آقاي موسوي عضومعاون وملاحظه محتويات پرونده مشاوره نموده وچنين راي ميدهند.
نظربه اينكه راي تجديدنظرخواسته مستندبه علل واسبابي است كه حكم منقوض فبلي مبتني برآن بوده راي مذكوروفق مدلول ماده 576 قانون آئين - دادرسي مدني اصراري تشخيص مي شودوحهت طرح درهيت عمومي شعب حقوقي ديوان عالي كشوربه نظررياست محترم ديوان عالي كشوربرسد.
به تاريخ روزسه شنبه 14/12/1369جلسه هيئت عمومي ديوان عالي كشور به رياست حضرت آيت الله مرتضي مقتدائي رئيس ديوان عالي كشوروباحضور جناب آقاي مهدي اديب رضوي نماينده دادستان محترم كل كشوروجنابان آقايان روساومستشاران واعضاءمعاون شعب حقوقي ديوان عالي كشورتشكيل گرديد.
پس ازطرح موضوع وقرائت گزارش وبررسي اوراق پرونده واستماع عقيده جناب آقاي مهدي اديب رضوي نماينده دادستان كل كشورمبني بر"چون مالكيت خواهان وتصرفات بلامجوزخواندگان برابررسيدگي هاي انجام شده محرزگرديده لذاراي دادگاه موردتائيداست "مشاوره نموده واكثريت قريب به اتفاق بدين شرح راي داده اند.

مرجع :
مجموعه آراءاصراري هيئت عمومي ديوانعالي كشور( 1369 )
ضميمه روزنامه رسمي جمهوري اسلامي ايران صفحه 96 تا102

2