راي شماره 174-29/5/48

راي اصراري هيئت عمومي ديوان عالي كشور
راي قرارفرجامخواسته به استدلال اينكه به دعوي خلع يداز6سهم از13سهم خانه پلاك 3286بخش 2بابل سابقارسيدگي شده ومالكيت فرجامخوانده احراز گرديده وديگردعوي وقفيت وتوليت نسبت به پلاك مزبورقابل استماع نمي باشدصحيح نيست زيرابه دلالت پرونده هاي استنادي واحكام صادره به موضوع وقفيت رسيدگي نشده ودادگاه باتصريح اينكه دعوي وقفيت وتوليت دعوي جداگانه ومستقل مي باشدازرسيدگي به آن امتناع كرده وفقط به ادعاي خلع يدرسيدگي نموده است وچون پس ازدرخواست ثبت پلاك مزبورفرجامخواه درمقام اعتراض برآمده وبعنوان متولي وقفيت پلاك موصوف راعنوان نموده واين موضوع مسبوق به رسيدگي نبوده بنابراين امتناع دادگاه ازرسيدگي به دعوي اعتراضي برثبت مجوزي نداشته وقرارفرجامخواسته وفق ماده 559 قانون آئين دادرسي مدني باكثريت آراءشكسته مي شودورسيدگي مجددبه دادگاه صادركننده قرارمحول مي گردد.

* سابقه *

هيئت عمومي ديوانعالي كشور
پرونده 10-3975
فرجامخواه (ج )
فرجامخوانده (ع )
فرجامخواسته قرار689-6/11/43دادگاه شهرستان بابل .
تاريخ قرارفرجامخواسته 9/1/44
تاريخ فرجامخواهي 21/1/44
گردش كار:در4/9/34آقاي الف به وكالت ازآقاي (ج )دادخواستي به خواسته ابطال عمليات ثبتي نسبت به 6سهم از13سهم ازششدانگ يك باب خانه پلاك 3286بخش 2غرب بابل مقوم به 12000ريال بطرفيت آقايان ...و...و... بانوان ...و...و...تقديم وتوصيح داده است شش سهم از13سهم ازششدانگ از يك باب خانه پلاك 3286بخش 2غرب بابل كه وقف وتحت توليت موكل آقاي (ج ) بوده وآقاي (ن )مورث خواندگان بدون مجوزقانوني تقاضاي ثبت خانه مذكور رابعنوان ملكيت نموده كه موكلم ناگزيراقدام به واخواهي نموده وپرونده امردردادگاه بخش بابل به شماره 5/212/33تحت جريان رسيدگي است كه قرار صادردر22/8/34بموكل ابلاغ شده چون (ن )خوانده اصلي فوت شده است لذابه اين وسيله طبق ماده ...آئين دادرسي مدني تجديددادخواست عليه وارث آن مرحوم بشرح مذكوروبااستفاده ازمحتويات پرونده 15/212/33موجوده در دادگاه بخش بابل احضارخواندگان وصدورحكم به ابطال عمليات ثبتي نسبت به 6سهم از13سهم ازششدانگ  يك باب خانه رادارم وتقاضادارم دستورفرمائيد پرونده شماره بالاراضميمه نماينددرموازات اين دادخواست اداره اوقاف بابل بطرفيت طرفين اصلي بعنوان ثالث وارددعوي شده وتقاضاي صدورحكم به وقفيت ومحكوميت (ن )رانموده است بعدازجري دادخواست وتعيين وقت براي رسيدگي درجلسه خواهان اصلي حاضرنشدولايحه هم نفرستاده لذادادگاه نسبت به خواهان اصلي بشرح قرار95-27/6/34دادخواست خواهان راباطل نسبت به دعوي واردثالث دستورتعيين جلسه داده است وخواهان اصلي باوكالت آقاي (الف )دادخواست خودراتجديدنموده ودادگاه بخش بهردوموضوع رسيدگي و بعدازتجديدجلسات سرانجام بشرح راي 30-1/2/41خلاصه چنين راي داده است :
بامطالعه دقيق پرونده ومراجعه به مدارك تقديمي معترض عليه (مرحوم (ن )وبعداوارث او...و...و...و...)واينكه معترض بعنوان توليت اعتراض نموده (معترض عليه فعلي آقاي (ع )كه آقاي فيروزيان بوكالت از طرف  وي دادرسي مي نمايد)ملاحظه مي شودكه خواهان (ج )يعني معترض فعلي در مرحله بدوي بموجب حكم شماره 6غيابي دادگاه بخش بابل محكوم به خلع يداز6 سهم از13سهم ازيك باب خانه پلاك 3286مي گرددكه نسبت به اين حكم محكوم عليه غيابي اعتراض مي كندودرنتيجه محكمه صلحيه درحكم حضوري 137حكم غيابي راتائيدكرده است ازاين حكم محكوم تقاضاي رسيدگي پژوهشي نموده كه درنتيجه دادگاه شهرستان ساري (مرجع رسيدگي پژوهشي )حكم محكمه صلحيه راتائي و استوارمي كندازاين حكم خواهان اصلي (معترض فعلي )تقاضاي رسيدگي فرجامي نموده كه شعبه 5ديوان عالي كشورفرجامخواهي محكوم عليه راردنموده وباوضع فعلي قضيه مختومه شدوسپس متقاضي ثبت بقيه سهم ورثه راخريداري كه يك جا تقاضاي ثبت نموده وفلذابه لحاظ واردنبودن اعتراض ثالث وادعاي اداره اوقاف واينكه موردتقاضاي ثبت وقف بدليل آنكه درخصوص اين قضيه حكم قطعي صادرشده است لذاحكم به رددعوي معترض وثالث (اوقاف )صادرمي گرددو ضمناهم معترض وهم ثالث محكومند600ريال حق الوكاله وكيل و132ريال وجه تمبرواوراق بالمناصفه درحق متقاضي ثبت بپردازند(توضيح آنكه بعدازصدور حكم 137دادگاه بخش بابل بدوامحكوم عليه تقاضاي رسيدگي ازدادگاه شهرستان بابل رانموده واين دادگاه حكم 60-11/2/38حكم پژوهشخواسته راصادرنموده است ازحكم 60-11/2/38تقاضاي رسيدگي فرجامي نموده كه شعبه 8ديوان عالي كشوردرحكم 522-21/3/39راي دادگاه شهرستان بابل راشكسته ورسيدگي مجددرا به دادگاه شهرستان ساري محول نموده است ودادگاه شهرستان ساري بشرح حكم 70- حكم شماره 137دادگاه بخش بابل راتائيدنموده است )بالجمله بعدازصدور راي 30-1/2/41محكوم عليه (ج مدعي وقفيت )تقاضاي رسيدگي پژوهشي ازحكم 30-1/2/41رانموده است ودادگاه شهرستان بابل مرجع رسيدگي پژوهشي درراي شماره 414-16/8/41به اين خلاصه كه (ايرادات واعتراضات پژوهشخواه بر دادنامه پژوهشخواسته واردنيست )حكم پژوهش خواسته راتائيدنموده است محكوم عليه پژوهش حكم مذكورازاين حكم 414تقاضاي رسيدگي فرجامي نموده است كه رسيدگي به شعبه 4ديوان عالي كشورارجاع شده وشعبه چهارديوان عالي كشورچنين راي داده است (فرجامخواه مدعي توليت برموقوفات به درخواست ثبت مرحوم (ن )نسبت به 6سهم از13سهم ازششدانگ يك باب خانه پلاك 3286 بعنوان آنكه جزءموقوفات مذكوراست اعتراض نموده ودادگاه بخش بابل به استدلال آنكه نسبت به اين موضوع قبلاطرح دعوي شده وبموجب حكم شماره 70- 25/4/30دادگاه شهرستان ساري مرجع پژوهشي معترض دردعوي وقفيت نسبت به پلاك 3286ضمن رددعوي محكوم به خلع يداز6سهم از13سهم ملك  بالاگرديده قرار رددعوي راصادرنموده درصورتيكه حكم شماره 70مورداستناددادگاه فقط حاكي است كه چون دعواي وقفيت وتوليت دعواي جداگانه ومستقلي است وطرح آن در مرحله پژوهشي مجوزي نداشته قابل استماع نبوده وبه سبب مزبورردشده است بنابراين قراررددعوي اخيرفرجامخواه باستنادحكم شماره 70وتائيدشدن آن درمرحله پژوهشي صحيح نبوده وقرارفرجامخواسته باستنادماده 559 قانون آئين دادرسي مدني شكسته مي شودورسيدگي مجددبه همان دادگاه صادركننده قراررجوع مي گردد)بعدازوصول پرونده به دادگاه شهرستان بابل آن دادگاه قرارپژوهشخواسته راتائي وچنين راي صادرنموده است :
(خلاصه ادعاي پژوهشخواه براين است كه نامبرده دادخواستي بخواسته اعتراض به ثبت نسبت به 6سهم از13سهم ازششدانگ يك باب خانه شماره 3286 بخش 2غرب بابل بطرفيت آقاي (ن )به دادگاه بخش بابل تقديم نموده به اين توضيح كه سهام يادشده خانه مزبورازموقوفات مرحوم ...وتحت توليت نام برده بوده و(ن )بدون مجوزقانوني تقاضاي ثبت سهام مزبوررانموده است پژوهشخواه به استناديك برگ  رونوشت گواهي شده وقفنامه واقرارو اعتراف پژوهشخوانده دراداره كل اوقاف به وقفيت خانه مزبورمدعي و تقاضاي رسيدگي وصدورحكم مقتضي رانموده پژوهشخوانده درقبال ادعاي خواهان باتكذيب ازدعوي ومستندات وي اظهارداشته كه بموجب آراءصادره قطعي از دادگاههاي بخش وشهرستان وديوانعالي كشورپژوهشخواه نسبت به 6سهم از13 سهم خانه موردگفتگومحكوم به خلع يدگرديده وحكم قطعي نيزبه مرحله اجرادر آمده است وباوصف  موجوددرخواست ردعرضحال رانموده پس ازيك سلسله رسيدگي قرارردعرضحال تقديمي صادروقرارمزبوردرشعبه چهارديوان عالي كشوربه استدلال آنكه (درحكم شماره 70قيدگرديده دعوي وقفيت وتوليت دعوي جداگانه ومستقلي مي باشدكه درمرحله پژوهشي طرح آن مجوزي نداشته وقابل استماع نيست )قرارفرجامخواسته راشكسته ورسيدگي مجددرابه مرجع صادر كننده قرارارجاع نموده وپس اووصول پرونده وكيل پژوهشخوانده درمقام دفاع استنادبه آراءصادرقبلي دائربه خلع يدپژوهشخواه ازملك مورددعوي نموده ومدعي گرديده كه چون بدوا(ن )وبانوان ...و...و...دادخواستي به خواسته خلع يدنسبت به 6سهم از13سهم يك باب خانه واقع درخيابان شاهپور بابل بطرفيت (ج )(پژوهشخواه فعلي )به دادگاه بخش بابل تقديم ودادگاه بخش بموجب حكم غيابي شماره 6خوانده رامحكوم به خلع يدازموردخواسته نموده و(ج )ازحكم دادگاه بخش واخواهي نموده ودادگاه دادنامه غيابي رابه موجب حكم شماره 137استوارمي نمايدازاين دادنامه دردادگاه شهرستان بابل تقاضاي رسيدگي پژوهشي شده ودادگاه مذكورحكم پژوهشخواسته راتائيد نموده ازاين حكم نيزتقاضاي رسيدگي فرجامي مي شودوديوان عالي كشوربموجب دادنامه 522-21/3/39حكم فرجامخواسته رانقض ورسيدگي مجددرابه دادگاه شهرستان ساري ارجاع مي نمايدودادگاه شهرستان ساري پس ازرسيدگي نتيجه حكم شماره 137دادگاه بخش بابل رامبني برخلع يدآقاي (ج )از6سهم از13سهم خانه مورددعوي به نفع پژوهشخواندگان تائيدواين حكم پس ازطي مراحل خود قطعي واجراءگرديده سپس (ن )احدازپژوهشخواندگان باخريداري سهام ساير ورثه تقاضاي ثبت 6سهم از13سهم خانه پلاك شماره 3286واقع دربخش دوغرب بابل رانموده وبشرحي كه درمقدمه مذكورافتادپژوهشخواه (ج )بعنوان وقفيت ملك وتوليت خودبه تقاضاي ثبت متقاضي اعتراض نموده است وكيل پژوهش خوانده به ذلائل فوق تقاضاي تائي دادنامه بدوي راداردبنابه مراتب مذكور فوق والتفات به احكام صادره ازدادگاه بخش بابل ودادگاه شهرستان ساري مبني برخلع يدپژوهشخواه ازسهام ملك مورددعوي چون فعلاپژوهشخوانده نسبت به ملك مورددعوي بعنوان خلع يدعليه پژوهشخواه اقامه دعوي نموده ودادگاه شهرستان ساري بموجب حكم شماره 70به اين استدلال (بااحرازوراثت پژوهش خواندگان نسبت به مرحوم ...مورث اصحاب دعوي واينكه خانه مورددعوي از جمله ماترك متوفي بوده كه پس ازمرگ  نامبرده برحسب موازين ارث بين ورثه تقسيم ودرنتيجه 6سهم از13سهم خانه پلاك مذكوررامتعلق حق پژوهش خواندگان تشخيص وحكم دادگاه بخش بابل مبني برخلع يدازآقاي (ج )از6سهم از 13سهم خانه پلاك شماره 3286بنفع پژوهشخواندگان صادرواعلام مي شود)چون رسيدگي دعوي خلع يدمتفرع برمالكيت بوده ودادگاه بدوي بااحرازمالكيت پژوهش خواندگان حكم برله آنان صادروحكم مزبوربه مرحله قطعيت درآمده و بدين ترتيب برحسب احكام صادرقطعي ملك   مورددعوي به ملكيت پژوهش خواندگان (خواهانهاي بدوي )مستقرگرديده عليهذااعتراض پژوهشخواه به وقفيت وتوليت خوددرپلاك  مرقوم قابل استماع نبوده وقرارپژوهشخواسته عيناتائيدواستوارمي شود)ازاين راي محكوم عليه تقاضاي رسيدگي فرجامي نموده كه رسيدگي به شعبه چهارارجاع شده است وخلاصه اعتراضات فرجامي اين است :
1- بردادگاه لازم بودازجهت وقفيت واصالت وقف نامه رسيدگي بعمل آوردمع التاسف به وظيفه خودعمل ننموده است وبهدستورشعبه چهارديوان عالي كشورترتيب اثرنداده است .
2- دادگاه شهرستان به استدلال آنكه اينجانب بموجب حكم 70دادگاه شهرستان ساري محكوم به خلع يدازخانه اي به سود(ن )گرديده ام وآن حكم قطعي شده است قراررددادخواست اينجانب راصادرنموده اسن درصورتيكه خانه مذكور13سهم بوده است وآنكه بنده محكوم به خلع يداز6سهم از13سهم باشم معلوم نيست اين 6سهم همان 6سهم موردحكم خلع يداست .
3- در6سهم ازخانه موردبحث متجاوزاز70سال است به وقفيت عمل شده وحكم خلع يدموجدحق نيست وايجادمالكيت براي متقاضي نخواهدنمودتا فرجامخوانده به دعوي انتقال از(ع )خودرامالك بداندوبتواندتقاضاي ثبت كند.
4- فرجامخوانده دراداره اوقاف اقراربه وقفيت 6سهم از13سهم خانه مذكورفوق نموده ودادگاه به اين قرارترتيب اثرنداده است .
5- متداعين درپرونده متحدنبوده اندودادگاه شهرستان بابل قانونا نمي بايست حكم دادگاه ساري رادرحكم خودتاثيردهدازطرف  وكيل فرجام خوانده لايحه جوابيه رسيده كه تقاضاي ابرام قرارفرجامخواسته رانموده است چون درنظرشعبه راي فرجامخواسته اصراري وقابل طرح درهيئت عمومي ديوان عالي كشوربنظررسيده پرونده به هيئت عمومي فرستاده شده است .
هيئت عمومي ديوان عالي كشوردرتاريخ 29مردادماه يك هزاروسيصدو چهل وهشت به رياست جناب آقاي عمادالدين ميرمطهري رياست كل وباحضور جناب آقاي عبدالحسين علي آبادي دادستان كل كشوروجنابان آقايان روساو مستشاران شعب ديوان مزبورتشكيل گرديد.پس ازطرح وقرائت گزارش وبررسي اوراق پرونده وكسب نظريه جناب آقاي دادستان كل مبني برنقض مشاوره نموده چنين راي مي دهند:

مرجع :
موازين قضائي ،ازانتشارات حسينيه ارشاد(جلد 4) صفحه 440تا447
4