رای وحدت رويه ديوان عالی كشور

مرجع رسيدگي : شعبه 27 دادگاه شهرستان تهران

راي دادگاه
نظر به اينكه ، دادنامه شماره 254 دادگاه شهرستان شاهرود در مقام رسيدگي پژوهشي به راي دادگاه شهرستان سمنان صادر گرديده است ، و شعبه 10 ديوان 29 /10/1337 به دادگاه سمنان ارجاع كرده ودر نتيجه همين امر دادگاه مذكور به دعوي رسيدگي و حكم پژوهشخواسته را صادر نموده است 0
نظر به اينكه ، مطابق ماده 19 قانون آئين دادرسي مدني ،درمواردي كه دادگاه شهرستان به قائم مقامي دادگاه بخش به امري رسيدگي مي كند، مرجع پژوهش از حكم صادره نزديكترين دادگاه شهرستان خواهد بود، و همان دادگاه نمي تواند، بر خلاف اصل مندرج در ماده 155، به عنوان مرجع پژوهش مجددا" وارد رسيدگي شود، و صحت يا بطلان حكم صادره را اعلام  كند0
نظر به اينكه ، شعبه ده ديوانعالي كشور، با فسخ حكم دادگاه شاهرود و ارجاع قضيه به دادگاه سمنان ، در حقيقت به دادگاه صادر كننده حكم تكليف كرده كه به عنوان مرجع پژوهش دوبار به يك قضيه رسيدگي كند0
نظر به اين كه ، اعمال ماده 572 قانون آئين دادرسي مدني وارجاع ديوان كشور فقط در صورتي براي دادگاه مرجوع اليه ايجاد صلاحيت مي كند كه مطابق قانون اعمال شود، و هيچگاه مجوز آن نخواهد بود كه بر خلاف ماده 19 واصول دادرسي دادگاه مرجع رسيدگي پژوهشي به احكام صادره از همان دادگاه گردد0 بنابراين ، نه تنها رسيدگي ابتدائي دادگاه سمنان به امر مختومه و تشكيل آن به قائم مقامي دادگاه بخش صحيح نبوده ، بلكه اساسا" محكمه مذكور صلاحيت ورود در دعوي را نداشته است 0
نظر به اينكه ، مطابق ماده 515 قانون آئين داردسي مدني ، در صورتي كه دادگاه مرجع پژوهش حكم نخستين را فسخ كند، بايد خود حكم مجددي در آن خصوص صادر نمايد و اين حكم اخير تكليف نهائي قضيه را معين مي كند و در هر حال وجود اين كه تصميم براي تنفيذ حكم بدوي و يا جبران خطاهائي كه شده تواما" ضروري است ، به همين جهت نمي توان ادعا كرد كه فسخ حكم دادگاه سمنان ، بدون اينكه تصميم شايسته اي چگونگي رسيدگي آن دادگاه اتخاذ شود، به تنهائي براي ابطال تمام عمليات انجام شده كافي خواهد بود0
نظر به اينكه ، شعبه دهم ديوان عالي كشوردرحكم مورخه 21/6/1339 در قسمت فسخ راي دادگاه بخش سمنان ، دادنامه پژوهشخواسته رااستوار كرده و تنها از جهت تصميمي كه آن دادگاه درباره ماهيت قضيه اتخاذ كرده ، اقدام به نقض و ارجاع به دادگاه شهرستان تهران نموده است و بنابراين فعلا" دادگاه تهران بايد تصميمي لازم را كه شايسته بود دادگاه شاهرود اتخاذ مي نمود اعلام كند0
بنا به مراتب مذكور، قرار عدم صلاحيت دادگاه سمنان براي رسيدگي مجدد به دعوي صادر و اعلام مي شود قرار فرجام پذير است 0
رئيس شعبه 27 دادگاه شهرستان تهران - ناصركاتوزيان

مرجع :
كتاب عدالت قضائي ،گزيده آراء،تاليف دكتركاتوزيان ،انتشارات
دادگستر،چاپ اول ،بهارسال 1378

137