رای وحدت رويه ديوان عالی كشور

كلاسه پرونده : 6/16/3432
شماره دادنامه :463
تاريخ رسيدگي :29/8/70
مرجع رسيدگي  : شعبه 16 ديوان عالي كشور
هيئت شعبه   : آقايان  ... 

خلاصه جريان پرونده : پيرو گزارش دادنامه شماره 16158/3/66 اين شعبه مبني بر اينكه (نظر به مندرجات پرونده و كيفيات منعكس در آن بر نظريه استنباطي مورخه 20/2/65  شعبه هشتم دادگاه كيفري يك  ...  ايراداتي وارد است :
اولا"، كارشناس امور برق به شرح نامه مورخه 23/2/64 اظهارنظر نموده است كه امكان دستكاري پلمپ و كنتور برق از ناحيه مشتري براي سوءاستفاده از برق وجود داشته “ است “  كه با توجه به طول وصل برق تا زمان حادثه در اطراف اين قضيه تحقيق كافي بعمل نيامده “ است.” 
ثانيا"، چون وضعيت موجود كنتور برق بيش از 2 سال سابقه داشته معلوم و مشخص نشده كه اتصال برق به نحو مذكور مي توانسته به مدت فوق دوام داشته باشد و هيچ گونه اتفاقي بجز حادثه منظور نيفتد و آيا اصولا" كنتور برق با چنين وضعيتي كار مي كرده يا فراگير كار مي كرده قبوض آن حكايت از اين امر دارد يا خير0 علي هذا نظريه اشعاري بنا به جهات ياد شده قابل تنفيذ نبوده و با عدم تنفيذ آن پرونده در اجراي  مدلول ماده 287  قانون اصلاح موادي از  قانون آيين دادرسي كيفري جهت اقدام قانوني نزد مرجع مربوطه اعاده مي گردد.)
پرونده به دادگاه كيفري يك  ...  ارسال “ شده “  و سپس به شعبه نهم ارجاع “ گرديده است.”  در تاريخ 18/6/66 جلسه رسيدگي دادگاه باحضور متهم و مادر مقتول تشكيل “ شده است.”  بانو ...  مادر مقتول اظهار كرده (از ...  شكايت دارم كه در اثر بي احتياطي در نصب كنتور برق باعث مرگ فرزندم فريدون گرديده است. تقاضاي ديه شرعي دارم 0) اتهام متهم به نامبرده تفهيم شده “ است.وي “ اظهاركرده ( قبول ندارم 0 من كنتور را نصب كردم و صحيح و سالم تحويل دادم و آنها كنتور داشتند. من از15 آمپر به 25 آمپر تبديل كردم و حدود دو سال كار كردند و بعد برادرش اظهار داشت كه اين كنتور وارونه نصب شده اگر وارونه نصب شده ، چون اداره برق به آن خانه نزديك بود چرا اطلاع ندادند. زماني كه من كنتور را نصب كردم پلمپ نكرده بودم و در آن زمان پمپ آب نداشتند، زنگ اخبار نداشتند و بعد وصل كردند و بعدا" مدتي همكاران ما رفتند و كنتور را پلمپ كردند و سيم را عوضي بسته بودند و شخص مقتول دوستم بود.)
سپس دادگاه پرونده را به دادسراي عمومي  ...  فرستاده “ است “  تا به نيابت نسبت به رفع نواقص اعلام شده اقدام نمايند. دادسراي عمومي  ... پس از مدتي به علت اينكه انجام موارد خواسته شده مستلزم انجام اقداماتي است و با عنايت به اينكه اصحاب دعوي در خارج از حوزه قضايي دادسراي عمومي  ... سكونت دارند پرونده را اعاده داده تا از طريق دادگاه حقوقي 2 مستقل  ...  اقدام نمايند. سپس پرونده به دادگاه حقوقي  ... 2 ارسال “ شده است.”  دادگاه حقوقي 2مستقل  ...  از آقاي  ...  كارشناس برنامه ريزي برق توضيح خواسته “ است.”  مشاراليه اظهار داشته “ است.”  :
(با توجه به پرونده كنتور برق منزل مربوطه در اداره برق  ...  و قبوض برق مصرفي موجود در پرونده كه نشاهندهنده مقدار مصرف دو ماهه مرحوم  ... مي باشد اغلب قبوض مربوطه در عرض دو ماه 6 و 8 و 11 كيلووات مصرفي برق صادر شده 0 به عبارت ديگر 3 و 4 و5/5 كيلووات در ماه كه “ اگر”  در منزلي فقط از روشنايي برق استفاده گردد مصرف بيش از اينها خواهد بود و اين نشاندهنده احتمال دستكاري دركنتور وسيله مشترك مرحوم  ...  بوده ولي بعلت جمع آوري كنتور قبلي و از بين رفتن مدارك موقعيت قبلي كنتور ...  اظهارنظردقيق وحتمي امكان پذير نيست.)
سپس دادگاه به شرح دادنامه شماره 539/11/70به شرح زير مبادرت به صدور راي نموده است :
(در خصوص اتهام آقاي  ... فرزند.00 به هويت پرونده مبني برقتل غيرعمدي مرحوم  ... ناشي از بي احتياطي درامربستن سيمهاي برق دادگاه نظر به محتويات پرونده و دلايل و مستندات موردنظر در دادنامه مورخه 30/2/65 و اظهارنظر كارشناسان اداره برق من جمله اظهارات آقاي سيدآقا ...  درصفحه 91پرونده  مدافعات غيرموجه متهم در مراحل تحقيقات مجرميتش به نظر دادگاه محرز و مستندا" به بند ب ماده ت و ناظر به بند 6 ماده 3 و ماده 24  قانون ديات و ازاينكه مرحوم  ...  در وقوع حادثه دخيل بوده بالنتيجه متهم فوق الاشعار به پرداخت يك دوم از ديه يك مرد مسلمان با كسر قدر سهم همسرش كه اقدام به رضايت و گذشت نموده در حق مادرش  ...  محكوم مي گردد ونظربه انقضاي بيش از دو سال از تاريخ وقوع بزه و راي صادره قابل اجراست.)
هيئت شعبه در تاريخ بالا تشكيل گرديد و پس از قرائت گزارش آقاي  ...  عضو مميز و اوراق پرونده و نظريه كتبي آقاي  ... داديار ديوان عالي كشور اجمالا" مبني بر نقض دادنامه صادره مشاوره نموده و چنين راي مي دهند:
(بسمه تعالي 0با توجه به محتويات پرونده رابطه سببيت بين عمل محكوم عليه با برق گرفتگي متوفي محرز نيست ، زيرا اولا" شخصي به نام  ...  كه خود را برادر متوفي معرفي نمود” به “   ... رياست شهرباني  ... اعلام نموده (برگهاي 26 و 27پرونده ) : ( ...  پس از فوت برادرم مدت چهار روز در تحقيق برق گرفتگي برادرم بودم كه آيا خودش مقصر بوده يا كسي در جريان دست داشته 0لذاامروز ساعت چهار بعدازظهر همراه برادرم و آقاي  ...  به محل رفتيم و به علت اينكه 15 سال در برق تجربه دارم برقي كه به پمپ مي رفت. كمترل در حالت قطع را چك كردم معلوم شد كه برق دادر لذا فكر مي كنم سيمي كه به پمپ مي رود و از پشت بام منزل كشيده شده توسط مرحوم اشتباها" از برق شهر بوده “ است.”  و به علت خطرات زياد تقاضاي يك نماينده از شهرباني همراه با نفر مسئول برق كه توسط ما تعيين شده برق را قطع “ كرديم “  تا ايجاد خسارت و تلفات بعدي نگردد.)
رونوشت نامه مورخ 27/5/60 منتسب به  ... “ برادرمقتول “  به رياست شهرباني  ... (برگ 48) نيز حكايت از كشيدن سيم از تير برق به منزل دارد.
(ثانيا"، حسب اظهارات بانو ...  فرزند.00 كه مورد تائيد شوهرش آقاي  ...  نير قرار گرفته و مستاجر متوفي بوده اند، متوفي بيشتر اوقات به تعميرات برقي اشتغال داشته و حتي شوهر مشاراليها به متوفي تذكر داده كه براي سيم كشي برق كه كاري خطرناك است شخصي را كه وارد به اين كار باشد بياوريد/ مرحوم  ... اظهاركرده ( خودم اين كارها را انجام مي دهم 0)
(ثالثا" پمپ آب زمان بعد از كنتور نصب شده و حسب محتويات پرونده در موقع نصب كنتور منزل فاقد زنگ اخبار نيز بوده “ است “  در صورتي كه كنتور اشتباه بسته شده بود در موقع نصب پمپ آب و سيم كشي زنگ اخبار اين اتفاق و يا شبيه آن مي افتاد.
(رابعا"، آقاي  ...  كارشناس ايمني برق منتخب دادگاه بموجب اظهارنظر مورخ 22/2/64 اعلام نموده است :(با مطالعه پرونده و معاينه محل كه البته تمام آثارحادثه از بين رفته “ است “ ، اظهارنظرصريح در مورد مرگ متوفي به نظر اينجانب امكان پذير نيست ، ولي به طور كلي موارد زير جهت اطلاع رياست محترم آن دادگاه به استحضار مي رسد) و سپس نظر خود را در سه قسمت اعلام “ كرده است كه “  بند دوم و سوم آن عينا" منعكس مي گردد: (2 چون معمولا" بين نصب كنتور و پلمپ آن به علت تراكم كار وقفه اي ايجاد خواهد شد امكان دستكاري درجابجا نمودن جاي فاز و نول به منظور سوءاستفاده وسيله مشتركين وجود دارد. 3 قطع برق از محل كليد كنتور به وسيله متوفي را كسي نديده و تائيد نكرده “ است.”  در پاره اي از موارد دستگاه با برق مورد آزمايش قرار مي گيرد. امكان آن هست كه برق وصل بوده و در اثر اتصال در محل وقوع با بدن متوفي موجب قطع كليد كه در اثر اتصالي به طور اتوماتيك قطع مي شود شده باشد.)
در تاريخ 7/9/69 نيز كه ازآقاي  ...  به عنوان كارشناس تحقيق شده “ است وي “  اظهاركرده : (با توجه به پرونده كنتور برق منزل مربوطه در اداره برق  ...  و قبوض برق مصرفي موجود در پرونده اغلب قبوض مربوط كه براي هر دو ماه صادر مي شوند 6و8و11 كيلووات مصرفي برق نشان مي دهد. در صورتي كه اگر در منزل فقط از روشنايي برق استفاده گردد مقدار مصرف بيش از اينها خواهد و اين نشان دهنده احتمال دستكاري در كنتوربه وسيله مرحوم  ...  بوده ولي به علت جمع آوري كنتور قبلي و از بين رفتن مدارك موقعيت قبلي كنتور امكان اظهارنظر دقيق وحتمي امكان پذير نيست.
(بنا به مراتب فوق ،دادنامه شماره 539/1/70صادره از شعبه نهم دادگاه كيفري يك به نظرمخدوش است.فلذا با نقض آن رسيدگي مجدد به شعبه ديگر دادگاه كيفري يك  ...  ارجاع مي گرد.)

مرجع :
كتاب قتل عمد، جلداول ، تاليف يداله بازگير،ازانتشارات ققنوس چاپ اول ،چاپ ديبا، سال 1376

68