رای وحدت رويه ديوان عالی كشور

به تاريخ : 31/6/74               شماره پرونده : 72/6/209
مرجع رسيدگي : شعبه 6 دادگاه عمومي شهريار
راي
ماحصل ادعاي خواهان آقاي منصور … عليه خواندگان هوشنگ … و سرپرستي موقوفه مرحوم  حاج مصطفي … تقاضاي صدور حكم مبني بر الزام خوانده رديف اول به فسخ اجازه نامه قديم در دفترخانه و نيز تنظيم سند جديد به نام وي و مطالبه اجاره بها و خسارات وارده از اين دادگاه مي باشد و در دادخواست خود چنين توضيح داده كه … اينجانب زميني از خوانده در اداره اوقاف خريداري نموده و اجاره نامه 3530 مورخه 7/5/66 تنظيم گرديد كه پدر فروشنده به عنوان ضامن اجاره نامه را امضاء نموده است اداره اوقاف نامه اي به دفترخانه 25 كرج صادر نموده جهت فسخ سند قديم خوانده و تنظيم سند اجاره جديد  به نام اينجانب كه خوانده از حضور در دفترخانه شانه خالي مي كند و بهانه گيري مي نمايد و نيز مرتكب كلاهبرداري شده و الخ … 
خوانده رديف اول در دفاع داشته كه به شرح سند اجاره رسمي شماره 25051 مورخ 2/12/62 پيوست پرونده تنظيمي در دفترخانه اسناد رسمي شماره 25 كرج مستاجر 18088 متر مربع از اراضي موقوفه مرحوم مصطفي … از پلاك 24 اصلي قلعه حسنخان ( اراضي كشاورزي ) بوده و با توجه به صلح نامه شماره 113 مورخ 15/5/65 كه ضميمه پرونده مي باشد به اينجانب واگذار شده و اراضي مزبور به هيچكس نفروخته ام و هيچگونه اجازه نامه اي با مشاراليه ( خواهان ) تنظيم ننموده ام اداره اوقاف خلاف بوده است . 
خوانده رديف دوم در دفاع اعلام نموده كه اراضي ما به انزاع به خوانده رديف اول به موجب سند رسمي مار الذكر به اجاره واگذار شده در سال 1366 كه خوانده رديف اول ( هوشنگ … ) در خدمت سربازي بوده پدر نامبرده به نام آقاي هوشنگ … به دفترخانه اوقاف مراجعه و تقاضاي انتقال مورد اجاره فرزند خود را به غير نموده و مقدمات انتقال مورد اجاره فرزند خود را فراهم و كليه حقوق موقوفه را هم پرداخت نموده و نتيجتاً دفتر موقوفه پيش نويس قرارداد اجاره طي شماره 3530 مورخ 7/5/66 را به نام آقاي منصور … به ضمانت آقاي هوشنگ ( كه ظاهراً در اسامي اشتباه شده است ) تنظيم و برابر نامه شماره 3555 مورخ 7/5/66 پيش نويس سند مزبور جهت فسخ به دفترخانه 25 كرج ارسال گرديده نتيجتاً سند رسمي شماره 25051 مورخ 2/12/62 كماكان به قوت قانوني خود باقي است زيرا پيش نويس ارسالي در گرو فسخ سند رسمي اجاره هوشنگ … مي باشد و نيز دادخواست هوشنگ … به خواسته الزام به حضور در دفترخانه برابر دادنامه شماره 512 مورخ 31/4/69 دادگاه حقوقي دو سابق كرج شعبه 10 مردود اعلام شده است كه مشروحه فوق تحت شماره 492 مورخ 25/3/71 موقوفات شهر قدس ثبت گرديده كه به موجب لايحه شماره 80 مورخ 14/4/74 اداره اوقاف مراتب فوق را تاييد اعلام نموده است ، لذا نظر به اينكه خوانده رديف دوم ( اداره اوقاف شهر قدس نظارتاً بر موقوفه مرحوم حاج مصطفي … ) بالصراحه حقانيت خوانده رديف اول در رقبه متنازع فيه اقرار و اعتراف نموده و نيز به موجب پاسخ استعلامات واصله از دفترخانه اسناد رسمي شماره 25 كرج به شرح مضبوط در پرونده حاضر و پرونده اداره اوقاف تصريحاً عدم انفساخ سند رسمي شماره 25051 مورخ 2/12/62 فيمابين هوشنگ … فرزند… و دفتر موقوفه حاج مصطفي … با نظارت ودخالت اداره اوقاف اعلام گرديده و لو فرض كه پدر مستاجر در اين خصوص مراجعه اي به اداره اوقاف داشته شرعاً و قانوناً و عرفاً نمي تواند موثر در مقام اثباتاً يا نفياً از جهت فسخ و انتقال و غير باشد و اصل استصحاب و بقاء رابطه استيجاري اداره اوقاف با هوشنگ … است و قانون گذار نيز در تبيين و استحكام عقد اجاره  در ماده 449 قانوني مدني چنين اشعار داشته هرگاه متولي با ملاحظه صرفه وقف مال موقوفه را اجاره دهد اجاره به فوت او باطل نمي گردد و با اتخاذ وحدت ملاك از ماده 497 همان قانون ايضاً براي مستاجر نيز چنين حقي قائل شده و نيز ماده 247 همان قانون مشعر بر اين معني است كه … به عنوان معامله به مال غير جز به عنوان ولايت يا وصايت يا وكالت نافذ نيست و لو اينكه صاحب مال باطناً راضي باشد ولي اگر مالك يا قائم قانوني او پس از وقوع معامله آن اجازه نموده در اين صورت معامله صحيح و نافذ مي شود كه مفهوم مخالف و برهان خلف استنباطي استمرار و دوام رابطه استيجاري است و پيش نويس سند مزبور بدون اذن و اجاره مالك منافع ( آقاي هوشنگ ) بر خلاف حق و انصاف و محكوم به بطلان مي باشد علي ايحال نظر به مراتب فوق الاشعار و خلاصه برداري از پرونده اوقاف شهر قدس و اقارير صريح خوانده رديف دوم مبني بر اينكه … سند رسمي شماره 25051  مورخ 2/12/62 كماكان به قوت قانوني خود باقي است زيرا رسميت پيش نويس سند شماره 3530 مورخ 7/5/66 اداره اوقاف در گرو فسخ سند مذكور تنظيمي در دفترخانه 25 كرج مي باشد… الخ … به امضاي آقاي امير … با تحرير كلمه ضامن در مقابل نام و فاميل مشاراليه كه فاقد كليه اوصاف و عناصر متشكله عقود لازم و جايز در مباحث حقوقي است و ارسال مشروحه به دفترخانه مزبور از سوي اداره اوقاف مبني بر اعلام فسخ سند رسمي اجازه فوق التوصيف بدون صدور حكمي از مراجع قضائي در آن باب كه جزء مستندات مدركيه خواهان مي باشد و مستنداً به ماده 356 قانون آيين دادرسي مدني ناظر به مواد 365 و 366 همان قانون و 1259 و 1275 قانون مدني و تصوير دادنامه شماره 512 مورخ 31/3/69 مربوط به پرونده كلاسه 68/10/69 صادره از شعبه دهم دادگاههاي حقوقي دو سابق كرج كه به موجب آن دادخواست خواهان منصور … عليه خواندگان هوشنگ … به خواسته الزام به حضور در دفترخانه و تنظيم سند اجاره رسمي به لحاظ اينكه خوانده سمتي در نامه مذكور ( پيش نويس سند اوقاف موجر اوقاف مستاجر منصور … ) و پرونده ندارد دعوي خواهان غير موجه تشخيص داده شده و مردود اعلام شده … لذا قرار عدم استماع دعوي خواهان صادر و اعلام مي گردد راي صادره حضوري و قابل تجديد نظر در دادگاههاي محترم تجديد نظر استان تهران ظرف 20 روز پس از ابلاغ مي باشد .

مرجع : كتاب قانون مدني در آئينه آراء ديوان عالي كشور - ادله اثبات دعوي – به اهتمام يداله بازگير – چاپ اول – چاپ گيتي – 1380 – انتشارات فردوسي