رای وحدت رويه ديوان عالی كشور

رديف 73/33 هيئت عمومي
تاريخ رسيدگي : 31/3/73
كلاسه پرونده  : 495-72-28
شماره دادنامه :  204/28-31/3/73
موضوع رسيدگي : تقاضاي تجديدنظر
مرجع رسيدگي  : شعبه 28 ديوانعالي كشور مستقر در مشهد
هيئت شعبه    : آقايان حاج سيد اصغر حسيني رئيس وسادات حسيني
مستشار

خلاصه جريان پرونده :
پيرو گزارش قبلي در مدقمه دادنامه شماره 30/28-22/1/67 و بشماره 616/28-22/7/70 ديوانعالي كشور حسب گزارش فرمانده مركزي بيرجند به رياست محترم دادسراي بيرجندبشماره 11/69/401-20/2/1358 در ساعت 8 مورخه 20/2/1358 از بيمارستان امدادي بيرجند اعلام گرديده كه مجروحي فوت نموده به بيمارستان انتقال داده اند و از اوراق جيب وي مشخص گرديده نام وي محمدحسين ضيائي فرزند علي داراي شناسنامه شماره 10 متولد 1332 بوده كه در هشت فرسنگي بيرجند روي اسفالت جاده افتاده بوده و آقاي مصيب مرجاني استوار ارتش كه از بيرجند بطرف زابل در حركت بوده او را كنار جاده در حاليكه نفس داشته مشاهده مي نمايد و مجروح را بمنظور رسانيدن به بيمارستان از محل خودش خارج نموده و داخل ماشين مي گذارد تا شايد بتواند او را به بيمارستان برساند و از مرگ حتمي نجاتش بدهد ولي او فوت كرده است در تاريخ 20/2/1358 از آقاي مصيب مرجاني فرزند محمدحسين استوار ارتش 39 ساله تحقيق اظهار داشته امروز20/2/1358 حدود يك ربع به ساعت شش ما از بيرجند راه افتاديم و در حدود هفت الي هشت فرسنگ از بيرجند بطرف زاهدان رفته بوديم در روي اسفالت كنار جاده سمت راست افتاده توقف نمودم چون هنوز جان داشت ماشين را سروته كرديم و مريض را داخل ماشين گذاشيتم كه به بيمارستان برسانيم و با سرعت او راآورديم بيمارستان امدادي كه در بيمارستان كه او را پائين گذاشتيم دكتر سالاري گفت مرده است اضافه كرده است مجروح حرف نمي زد ولي نفس مي كشيد ومن توي سير اين نرفتم كه ببينم در محل آثار تصادفي وجود دارد يا خير در همان تاريخ 20/3/1358 از آقاي عباس مرجاني فرزند محمدحسين 41 ساله تحقيق اظهار داشته بطرف زاهدان مي رفتيم ديدم جسدي در كنار جاده سمت راست افتاده است نگهداشتم برادرم بامن بود پياده شديم نگاه كرديم ديدم هنوز زنده است نفس مي كشيد گفتم ببريمش بيمارستان شايد زنده بماند صحبت نمي كرد فقط نفس مي كشيد گذاشتيم داخل ماشين بطرف بيرجند برگشتيم بيمارستان امدادي بردم و به بيمارستان اطلاع داده بود در اطرافش آثاري نديدم يك بسته اي بود كه كنارش افتاده بود در برگ تحقيق قيدشده از وي خواسته شد كه محل افتادن جسد را نشان بدهد حدود محل را اظهار داشته تپه هاي زرد بوده است نشان داد و اظهار داشته از اين تپه ها رد شده بوديم ولي محل را دقيق نميتوانم نشان دهم چون آشنائي ندارم اضافه مي كند فكر مي كنم روي زمين كمي خون ريخته بود گواهينامه عباس مرجاني رويت گرديده و بوي مسترد شده است از آقاي مصيب مرجاني مجددا" تحقيق بعمل آمده همان اظهارات قبلي خود در تاييد اظهارات برادرش عباس مرجاني را بيان كرده است در گزارش معاينه جسد توسط آقاي دكتر نوراني در سردخانه بيمارستان قيد گرديده در حدود چهار سانت آثار ظاهري فرورفتگي قسمت خلفي استخوان پارتيال خونريزي از بيني كه روي صورت را فرا گرفته است خراشيدگي آرنج راست (قسمت خلفي علت فوت شكستگي كف جمجمه ميباشد و اثاثيه اي كه همراه مقتول بوده ملاحظه گرديده در حدود بيست بسته سيگار و تعدادي اوراق مبلغ 17670 ريال وجه نقد و دو عدد كليد ضمنا" قيد گرديده تويوتائي كه جسد را آورده بود ملاحظه شد بشماره 12138 زاهدان 77 ميباشد رنگش سبز حنايي ميباشد ماشين نوميباشد مدل 78 ميباشد هيچگونه آثاري در بدنه اش مشاهده نمي شود آينه و چراغها كاملا" سالم است سپر سالم است چراغهاي راهنما سالم است روي بدنه واطراف قدري گل آورده است كه در اثر بارندگي بوده در سمت راست بدنه اش قدري فرورفتگي وجود دارد كه رنگ زده است و مربوط به گذشته است آقاي جانشين بازپرس وسيله بي سيم هنگ به فرمانده گروهبانهاي تابعه دستور بررسي اتومبيلهاي عبوري كه در بدنه آنها آثاري وجود داشته باشد صادر كرده است ليكن از پيگيري هاي مامورين نتيجه اي حاصل نگرديده اولياء مقتول شناسائي گرديده و از برادرش بنام محمد رضائي فرزند علي درجه دار ارتش تحقيق اظهار ميدارد برادرم محمد حسين ضيائي ساعت سه بعداز ظهر روز چهارشنبه 19/2/1358 از    بطرف بيرجند حركت و در ساعت دو بعداز نيمه شب به بيرجند ميرسد و ساعت حدود دو نيم بعد از نيمه شب بخانه ام مي رود البته من در آن روز به دهات گوربد بالا رفتم بودم ساعت 5ر1 صبح پس از صرف صبحانه بيايد در قسمت دو راهي كه بسمت مود ميرود نزديك دو راهي مود كه شركت نفت وجود دارد كارگرش اورا مي بيند كه سوار وانت تويوتا سبزي كه دو نفر سرنشين داشته مي شود و محمدحسين برادرم نيز با يك كيسه پلاستيك عقب وانت سوار بوده نزديكهاي ... كه رسيده معلوم نيست چطور ميشود كه برادرم روي زمين افتاده و از بين مي رود و از راننده تويوتا اعلام شكايت كرده است برادر ديگر متوفي بنام غلامحسين ضيائي و همسر متوفي بنام فاطمه نساء كه دو تا بچه از متوفي دارد ضمن اعلام شكايت اظهار داشته كارگر شركت نفت ديده كه متوفي سوار تويوتاي عباس مرجاني شده است. از كارگر شركت نفت آقاي محمد بهداني فرزند برات در اينمورد تحقيق اظهار داشته من تلمبه چي جايگاه شعله هستم در تاريخ 20/2/58 طرف صبح بود كه ديدم وانت تويوتاي سبز رنگي آمد و پس از بنزين گيري در ضمن اينكه پول بنزين را از راننده وانت ميگرفتم ديدم شخصي آمد و بنامبرده گفت كجا ميخواهي بروي من تا مود ميخواهم بروم مرا همراه خود مي بري راننده گفت بلي و او هم عقب ماشين سوار شد و ماشين از جايگاه خارج و از اينكه كدام طرف رفت متوجه نشدم چون سرم شلوغ بود وانت تويوتا يك نفر ديگر غير از راننده هم جلو ماشين سوار بود من با متوفي شناسيتي نداشتم ولي بطوريكه برادران نامبرده ميگويند برادر ايشان بوده اضافه كرده راننده تويوتارا هم نميشناسم و دقيقا" قيافه او را مورد نظر قرار نداده و نمي شناسم و اين را هم بر اثر مراجعه برادران متوفي اظهار مينمايم و هيچگونه اطلاعي ديگر ندارم سپس در تاريخ 10/4/1358 به متهم اقاي عباس مرجاني كارمند مخابرات تفهيم اتهام داير به قتل غيرعمدي در اثر رعايت نكردن نظامات دولتي و بي احتياطي در رانندگي بوي شده است كه وي از خود دفاع نمايند اظهار داشته همچنين صحنه اي نبوده ساعتي كه ما از بيرجند حركت كرديم آمديم بيرون تقريبا" ساعت شش ربع كم چون به محل وارد نيستم حدودا" ميتوانم بگويم هفت هشت فرسخي از بيرجند به اينطرف آمديم ديديم كنار جاده يكي انداخته (افتاده ) است من با برادرم (مشغول )صحبت بوديم وخودم پشت فرمان بوم ايستاديم ديديم مقتول نفس مي كشد (كه من او را نمي شنام ونمي شناختم ) براي نوعدوستي او را مي خواستيم ببريم بيراستان او را گرفتيم ودرعقب ماشين خوابانديم كه در بين راه تمام كرد خلاصه اتهام را قبول ندارم اظهارات شاهد را قبول ندارم و از مشهد هم تا بيرجند مسافر سوار نكردم اضافه كرده ما وارد بيرجند كه شديم بنزين زديم نه بيرون شهر البته چون شب وارد شديم همانشب بنزين زديم و صبح ساعت 6ربع كم ازبيرجند حركت كرديم و يكراست آمديم در مورد اظهارات تلمبه چي پمپ بنزين اظهار داشته ماشين همرنگ ماشين ما زياد است شايد ديگري راگفته در اين پمپ بنزين كه اينور بيرجندهست ايستاديم والبته ما مسافري نداشيتم كه عقب بنشيندنهايتا" در تاريخ 8/5/1358 كيفر خواست شماره 116-10/5/58 دادسراي عمومي بيرجند داير به اتهام قتل غيرعمدي در اثر بي احتياطي در رانندگي از سوي آقاي عباس مرجاني فرزند محمد حين صادر گرديده است و پرونده به شعبه اول دادگاه شهرستان بيرجند ارجاع گرديده اولياء دم برادران و همسرو مادر متوفي مبادرت به تقديم دادخواست ضرر و زيان بخواسته مبلغ پانصدهزارريال ضر و زيان ناشي از جرم بطرفيت عباس مرجاني به دادگاه كرده اند. ونيز اولياءدم در محضر دادگاه مدعي قتل عمدي برادرشان وسيله پنجه بكس گرديده اند كه داسرا در اين خصوص قرار منع پيگرد صادر كرده است با اعتراض اولياءدم اين قرار در دادگاه استان خراسان شعبه اول مورد تاييد قرار رگفتته است و در مورد رسيدگي چون احد از دادرسان بعنون جانشين بازپرس رسيدگي نموده بوده است ممتنع از رسيدگي تلقي گرديده و پرونده به دادگاه گناباد ارسال گرديده كه دادگاه با صدور قرار رفع نقص پرونده را دستور داده است كه به دادسراي بيرجند ارسال گردد تا نهايتا"از طرف دادگاه گناباد رفع نقص گردد با اعاده پرونده و رسيدگي به آن بشرح راي شماره 575-18/12/60 متهم آقاي عباس مرجاني فرزند محمدجسين را به تحمل 18ماه حبس جنحه اي با احتساب ايام بازداشت قبلي و پرداخت سي هزار ريال جزاي نقدي ثابت و از جهت مطالبه ضرر و زيان به پرداخت مبلغ پنجاه هزار تومان در حق وراث قانوني مقتول محكوم كرده است محكوم عليه آقاي عباس مرجاني نسبت بحكم صادره فرجامخواهي نموده است پرونده به شعبه هشتم ديوان عالي كشور ارسال گرديده است كه بموجب دادنامه شماره 170/8-3/1/63 باين استدلال كه چون بايد به موضوع مطروحه بر طبق قانون مجازات اسلامي با توجه به محتويات پرونده رسيدگي شود لذا دادنامه فرجامخواسته را نقض و پرونده براي اتخاذ تصميم به دادگاه كيفري يك مشهد ارجاع گرديده است با اعاده پرونده در نهايت به دادگاه كيفري يك تربت حيدريه ارسال گرديده و سپس با صدور قرار عدم صلاحيت به دادگاه كيفري يك بيرجند ارسال گرديده كه پس ازرسيدگي بشرح نظريه بدون تاريخ درباه متهم عباس مرجاني به پرداخت يك فقره ديه كامله در حق اولياءدم از نوع انتخابي متهم اظهارنظر و از جهت بي احتياطي متهم در امر رانندگي درباره وي به تحمل شش ماه حبس اظهار نظر كرده و پرونده به ديوانعالي كشور و باين شعبه ارسال گرديده است كه بموجب دادنامه شماره 30/28-22/1/67 اينطور اظهارنظر گرديده است صرفنظر از اينكه بي احتياطي متهم در امر رانندگي محرز نيست تا بتوان از اين بابت اورا تعزير نمود ونيز اينكه با فرض احراز بي احتياطي متهم در امر رانندگي با توجه به تصويب قانون ديات قانون تشديد مجازات رانندگان منسوخ تلقي ميگردد و با عنايت به ماده 6 قانون راجع به مجازات اسلامي تعزير متهم بموجب قانون تعزيرات موجه بنظر نميرسد واصولا" درمجموع محتويات پرونده دليلي كه بتواند ارتكاب قتل غيرعمدي مرحوم محمد حسين ضيائي را به متهم علما" توجيه كند بنظر نميرسد ولذا نظر دادگاه تنفيذ نگرديده است و پرونده اعاده گرديده است دادگاه كيفري يك بيرجند موضوع را از باب لوث تلقي كرده است و از ميان وراث كسي اقامه قسامه نكرده است و فقط برادر متوفي بنام محمد رضائي فرزند علي بازنشسته ارتش به تنهائي پنجاه نوبت قسم ياد كرده است كه عباس مرجاني قاتل برادرم مي باشد لذا دادگاه كيفري يك بيرجند به شرح راي مورخ 17/11/69 متهم عباس مرجاني را به پرداخت يك ديه كامله مرد در حق اولياء محكوم و از جهت بي احتياطي در رانندگي بعلت اينكه نحوه قتل مشخص نيست كه دراثر بي احتياطي راننده بوده است و متهم نيز كه مقتول را نيمه جاني داشت به بيمارستان رسانده لذا از جهت تعزير متهم را تبرئه كرده است با ابلاغ حكم متهم نسبت به آن اعتراض كرده است پرونده به ديوانعالي كشور و باين شعبه ارسال گرديده است كه بشرح دادنامه شماره 616/28-22/7/1370 راي معترض عنه با استدلال ذيل نقض گرديده است.
 صرفنظر از اينكه بر فرض وجود لوث ، قسامه در مانحن فيه بيست و پنج قسم است نه پنجاه قسم چون قرائن موجد در مطاوي پرونده نسبت به متهم وجود ندارد تا موضوع را داخل در باب لوث كند اعتراض تجديدنظرخواه با ملاحظه محتويات پرونده و مستندات مذكوره موجه بنظر ميرسد و دلائل و شواهد موجود در پرونده مخالف اصول و كيفياتي است كه دادگاه مستند استنباط خود قرار داده عليهذا مستندا" به بند ب ماده 6 قانون تعيين موارد تجديدنظر احكام دادگاهها و نحوه رسيدگي آنها دادنامه تجديدنظرخواسته نقض گرديده است و پرونده به يكي ديگر از شعب دادگاه كيفري يك ارجاع گرديده كه با اعاده پرونده جهت رسيدگي به شعبه 17 دادگاه كيفري يك ارجاع گرديده است كه پس از رسيدگي موضوع را از باب لوث دانسته است و چون اولياء دم قادر نبوده اند كه در دادگاه كيفري يك شعبه 17 به مشهد حاضر شوند دادگاه مزبور با اعطاي نيابت قضائي دادگاه كيفري يك بيرجند ارسال تا جريان اقامه قسامه انجام گردد و پرونده اعاده شود لذا دادگاه كيفري يك بيرجند اولياءدم را احضار كه برادر متوفي بنام محمدرضائي وهمسر متوفي كه با كس ديگري ازدواج كرده در دادگاه حضور يافته و برادر متوفي بيست و پنج بار قسم ياد كرده است كه قاتل غيرعمدي برادر و مرحوم حسين ضيائي آقاي عباس مرجاني است و سپس پرونده را جهت شعبه 17 دادگاه كيفري يك مشهد ارسال كرده است كه شعبه 17 دادگاه كيفري يك مشهد بشرح راي شماره 425-45-12/4/72 متهم آقاي عباس مرجاني را پس از اقامه اقسامه برادر متوفي درمحضر دادگاه كيفري يك بيرجند به پرداخت يك فقره ديه كامله يك مرد مسلمان از نوع انتخابي درهم در حق اولياءدم محكوم كرده است كه ظرف دو سال از تاريخ وقوع جرم بپردازد قيد كرده است چنانچه اصل درهم تعذر با تعسر پيدا نمود باستناد مساله 38 مورخه 23/3/63 دائره استفتائات شوراي عالي قضائ قيمت يوميه آنرا پرداخت نمايد و باستنادتبصره 17 قانون برنامه توسعه اقتصادي اجتماعي و فرهنگي جمهوري اسلامي ايران متهم را به پرداخت مبلغ يكصد و پنجاه هزار ريال معادل پانزده هزار تومان جزاي نقدي محكوم كرده است با ابلاغ حكم در تاريخ 31/4/72 به متهم وي نسبت به آن اعتراض كرده است ولايحه اي در چهار صفحه بعنوان تجديدنظرخواهي با پرداخت هزينه دادرسي در تاريخ 13/5/72 به دفتر شعبه 28 ديوانعالي كشور ارسال قاضي صادر كننده حكم اعتراض را نپذيرفته است. و با اعلام بقاء بر عقيده قبلي خود پرونده را به ديوانعالي كشور و باين شعبه ارسال كرده است.
هيئت شعبه در تاريخ بالا تشكيل گرديد و پس از قرائت گزارش سادات حسيني عضو مميز و اوراق پرونده و نظريه كتبي آقاي سيدعلي ايزد پناه شهري داديار ديوانعالي كشور اجمالا" مبني بر طرح موضوع در هيئت عمومي شعب ديوانعالي كشور)  مشاوره نموده چنين راي ميدهند.

بسمه تعالي
صرفنظر از اينكه با فرض وجود لوث ، قسامه فقط قتل را اثبات مي كند نه بي احتياطي متهم را در امر رانندگي چون شعبه 17 دادگاه كيفري يك مشهد هم موضوع را مانند دادگاه كيفري يك بيرجند ازباب لوث تشخيص داده است و برخلاف نظر اين شعبه اتهام را با اقامه قسامه ثابت دانسته است راي شعبه 17 دادگاه كيفري يك مشهداصراري تلقي ميگردد معتقدم پرونده بايد در هيئت عمومي شعب كيفري ديوانعالي كشور طرح گردد مقرر است دفتر پرونده به دفتر هيئت عمومي ديوان عالي كشور در تهران ارسال گردد.