رای وحدت رويه ديوان عالی كشور

تاريخ رسيدگي : 5/5/70
شماره دادنامه : 278/22
مرجع رسيدگي  : شعبه 22ديوانعالي كشور

خلاصه جريان پرونده :

در تاريخ 17/4/69 آقايان (ص ) و(خ ) دادخواستي بطرفيت آقاي (ز) داير به الزام خوانده به تحويل سه دانگ مشاع از ششدانگ كارخانه لپه سازي واقع در شهر مريوان وتنظيم سندرسمي انتقال موردمعامله و پرداتخت درآ'د آن از تاريخ عقد تا زمان صدور واجراي حكم مقوم به پنج ميليون ريال بشعبه اول دادگاه حقوقي 1 كردستان (سنندج ) تقديم وخلاصتا" اظهار داشتند اينجابان با خوانده پس از چندين جلسه مذاكره و رويت عرضيين قراردادمبني بر معاوضه تاريخ 15/10/63 منعقد كه ضمن آن سه دانگ مشاع از ششدانگ يكباب گاراژ موسوم به بنكداري خوش سپهر در شهر باختران ملكي خود را به سه دانگ مشاع از ششدانگ يكباب كارخانه لپه ملكي خوانده واقع در شهرمريوان با امتياز آب وبرق و4800 متر زمين وساختمان كارخانه با رضاو رغبت وموازين شعري وايجاب قبول عقد معاوضه نموديم 0 عقد معاوضه منعقد نموديم و قبض اقباض بعمل آ'دكه پس از شورع بمباران شهرمريوان و تخليه شهر تصرفي در كارخانه نداشتيم كه پس از قبول آتش بس و مراجعه به شوراي روخانيت محل وتشريع و بيان صحت معامله معاوضه خوانده حاضر به تحويل كارخانه نبوده لذا باستناد سندعادي معاوضه و ساير ادله ابرازي الزام وي را حسب خواسته خواستار كه پس از تعيين وقت ودعوت طرفين خوانده حسب لايحه مشروحي به پيوست مداركي دفاعا" و خلاصتا" اظهار داشت اولا" برطبق مواد 26و47 قانون ثبت معاملات از جمله عقد معاوضه بايستي با سند رسمي باشد خواهانها حتي يك روز در كارخانه لپه سازي تصرفي نداشته و در اين باب استشهاديه تقديم مي گردد. و شوراي روخانيت محل نيز حكمي صادر نكرده و در موردادعاي عدم دسترسي به ثبت ودفاتر اسنادرسمي موثر نمي داند وايننوشته در تاريخ 25/6/65 اقاله وتفاسخ گرديد و خود تقاضاي ثبت كارگاه را نموده واين اقدامات رادنبال كرده وخواهانها حقي براي خود قائل نبودندو اولا" در فرصت معين اقدامات مشابهي انجام مي دادند و فتواي روحاني محل هم بر اين است كه براي هيچكدام در ملك ديگري حق تصرف ودخالت باقي نمانده بالنتيجه رد دعوي خواهانها را استدعا ودر جلسه دادرسي مورخ 5/6/69 خوانده مضافا" از استناد بدفاعيات منعكسه در لايحه ارسالي اظهار داشته كه در حضور آقاي محمد صالح  ...  كارمند بانك استان قولنامه را فسخ ونسخه موجود نزد خود را پاره كردم كه دادگاه درباب رسيدگي بدلايل قرار استماع شهادت شهود صادر و وضعيت ثبتي نيز استعلام گرديد كه پس از وصول پاسخ از ثبت محل و تحقيق از گواه و دخلات آقاي (الف ) بوكالت از ...  خواهانها واستماع مجدد اظهارات وتوضيحات ودفاعيات طرفين مالا" ختم دادرسي را اعلام و پس از اعلام كسب نظر آقاي مشاور و پس از ذكر مقدمه اي بر چگونگي جرياندعوي باين خلاصه واستدلال مبادرت بصدور نظريه نموده است (نظر باينكه خوانده بشرح پاسخ استعلام نامه شماره 1852-19/6/69 اداره ثبت اسناد مريوان مالكيتي در پلاك مورد معاوضه ندارد و خواهانها نيز در پالك گاراژ خويش سپهر در باختران جسب پاسخ استعلام از اداره ثبت باختران واقرار در جلسه 25/7/68دادگاه داراي سند ثبتي مالكيت نمي باشند و كارخانه لپه سازي در مريوان وگاراژ در باختران داراي سابقه ثبت دردفتر املاك هستند لذا صرفنظر از عدم احراز مالكيت آنها در دكاكين معاوضه شده باستناد مواد46و48 قانون ثبت برد دعوي اظهارنظرمي نمايد كه پس از ابلاغ نظريه آقاي ...  وكيل خواهانها در مهلت مقرر قانون بدان اعتراض كه پرونده بديوانعالي كشور واصل و باين شعبه ارجاع و اعتراضوكيل مرقوم قسمتي از آن تكرار است كه در دادگاه نخستين عنان و مطالب ديگري بر تخذيش نظريه اظهار كه كل لايحه درهنگام طرح و شور قرائت مي گردد. و خلاصه آن اينست كه در عقد معاوضه احكام خاصه بيع جاري نيست و مواد46و48 ثبت ناظر بيع است و در دعوي بر اين اساس مواردي نداردهييت شعبه در تاريخ بالا تشكيل است و پس از قرائت گزارش عضو مميز و اوراق پرونده وتدقيق در محتويات آن ومشاوره چنين نظر مي دهد:

بسمه تعالي

نظريه : اتعتراضات وكيل معترضين بر نظريه صادره نتيجتا" وارد است زيراخواسته خواهانهاي منحصر در الزام به تنظيم سند رسمي انتقال نبوده تا اينكه دعوي مطورحه بلحاظ عدم ثتب ملك در دفتر املاك بي مورد بوده باشد بلكه خواهانها علاوه بر موضوع فوق تقاضاي تحويل سه دانگ مشاع از ششدانگ كارخانه وهمچنين درآمد كارخانه را نموده اند كه دادگاه باين موضوعات توجهي ننموده و حال آنكه نزاعي در مالكيت هر يكاز طرفين نسبت بمتصرفي او وجودنداشته و طبق موازين شرعي مالكيت آنان در املاك متصرفي شان ثابت است ودادگاه اقتضاء دشاته كه تكليف معامله انجام شده واقاله ادعائي را مشخص و سپس اتخاذ شايسته در موردخواسته هاي مذكور نمايد بنا بمرات-ب نظريه صادره كه برخلاف حق صدور يافته مخدوش اعلام مي گردد.

مرجع :
كتاب قانون مدني در آراء ديوان عالي كشور- خيارات واحكام راجع به آن - به اهتمام يداله بازگير - انتشارات فردوسي - چاپ اول 1379 - چاپ دريا