رای وحدت رويه ديوان عالی كشور

تاريخ رسيدگي :  16/11/71
شماره        :  723/3
مرجع رسيدگي  :  شعبه سوم ديوان عالي كشور

خلاصه جريان پرونده :
در تاريخ 26/9/70خانم (م ) دادخواستي به طرفيت آقاي (ه)بخواسته مطالبه هفت ميليون ريال حق الزحمه بيست سال كار و كوشش در دوران زوجيت با خوانده بانضمام خسارت هزينه دادرسي بدفتر دادگاههاي حقوقي يك تهران تسليم نموده بااستناد به فتوكپي مصدق سندازدواج و حكم طلاق و استشهاديه محلي و جواب آزمايش و محتويات پرونده كلاسه 70/86 شعبه 161 دادگاه مدني خاص تهران و شناسنامه فرزند و تحقيقات و معاينه محلي در توضيح دعوي به خلاصه اعلام داشته با خوانده ازدواج رسمي كرده مدت 20 سال در جاله نكاح خوانده بوده و آنچنانكه همسايگان شهادت داده اند از همان ابتداء ازدواج كه در خانه پدرشوهرش زندگي ميكرده به شغل خياطي و آرايشگري اشتغال داشته و تمامي درآمد حاصله را درمدت زندگي مشترك در اختيار شوهرم قرار داده ام بنحوي كه شوهرم با داشتن حقوق ناچيزكارمندي در حال حاضر مالك دو خانه و داراي پس انداز كافي و امكانات مالي است و اينجانب پس از طلاق حتي قادر به تهيه اجاره مسكن محقري نيستم با اين توضيح اگر ميزان درآمد اينجانب ازخياطي و آرايشگري بطور ميانگين ماهيانه يكصد هزار ريال در نظر گرفته شودودر بيست سال گذشته حدود بيست و چهار ميليون ريال ميشود مضافا" در جريان رسيدگي به پرونده طلاق در شعبه 111 دادگاه مدني خاص تهران كرارا" عرض كرده ام 20 سال از بهترين سالهاي جوانيم را از سن 14 سالگي در خدمت خوانده بوده ام و ازدادگاه مدني خاص تقاضا كرده ام خوانده را حداقل به ده ميليون ريال بابت حق الزحمه بيست سال خدمت صادقانه در دوران زوجيت در حق اينجانب محكوم نمايد تا قادر به رهن واجاره مسكن باشم بنا به مراتب رسيدگي و عندالاقتضاء تحقيق محلي و محكوميت خوانده را به پرداخت مبلغ هفت ميليون ريال علاوه برسيصد هزار تومان كه در دادگاه مدني خاص مورد حكم قرار گرفته بابت حق الزحمه بيست سال خدمت و كار و كوشش كه براي خوانده انجام داده ام تقاضا دارم زيرا خوانده بدون دليل مرا طلاق داده است. رسيدگي بموضوع به شعبه چهاردهم دادگاه حقوقي يك تهران ارجاع پروند بكلاسه 70/650 ثبت و با تعيين وقت و ابلاغ دعوي بخوانده طرفين جهت رسيدگي دعوت شده اند خوانده لايحه داده كه به شماره 151202/4/71 ثبت شده و پيوست آن فتوكپي و برگ مدركيه را ارسال داشته است آقاي ...  وكيل دادگستري به ادعاي وكالت ازجانب خواهان لايحه داده كه به شماره 161214/4/71 ثبت شده لكن وكالت نامه اي ابراز نكرده است و دادگاه در جلسه 16/4/71 با استماع اظهارات خواهان و كسب نظر مشاور خلاصه با لحاظ تكذيب خوانده از دعوي وبه اين عنوان كه دعوي خواهان وجاهت قانوني نداردبربطلان دعوي خواهان اظهارنظر كرده است رونوشت نظريه دادگاه جهت ابلاغ به خواهان ارسال كه در تاريخ 3/5/71 به اوابلاغ گرديده و خواهان بشرح لايحه ثبت شده بشماره 291348/4/71 نسبت به نظريه دادگاه اعتراض كرده و حسب دستور6/7/71 دادگاه پرونده بديوانعالي كشور ارسال به كلاسه 19/6623 ثبت و به اين شعبه ارجاع شده است.
هيئت شعبه در تاريخ بالاتشكيل گرديدپس از قرائت گزارش آقاي (م ) عضو مميز واوراق پرونده مشاوره نموده چنين اظهارنظر مي نمايند:

نظريه
نظريه مورخ 16/4/71 شعبه چهارم دادگاه حقوقي يك تهران در پرونده شماره 70/650 موقعيت تاييد ندارد زيرادادگاه به اين استدلال كه دعوي خواهان وجاهت قانوني ندارد بر بطلان دعوي اظهارنظر كرده است و حال آنكه منع قانوني بر پذيرش ورسيدگي بدعوي خواهان وجود ندارد0 ادعاي خواهان مشتمل بر دو قسمت است اول اينكه خواهان مدعي است در طول مدت بيست سال زندگي زناشوئي با خوانده مستمرا" به شغل خياطي و آرايشگري اشتغال داشته تمامي درآمدي را كه از اين طريق تحصيل نموده در اختيار شوهرش گذارده و بوي تاديه نموده و الحال وجوهي راكه پرداخته مطالبه مي كند و چون طبق ماده 265 قانون مدني هر كس مالي به ديگري ميدهد ظاهر در عدم تبرع است و بنابراين اگر كسي چيزي به ديگري بدهد بدون آنكه مقروض آن چيز باشد ميتواند استرداد كند لذا ادعاي خواهان به كيفيت مذكور مخالفتي با قانون ندارد در ثاني مدعي است مدت بيست سال در خدمت شوهرش بوده وصادقانه كار و كوشش كرده و حق الزحمه (اجرت المثل ) بيست سال خدمت خود را كه مدعي است براي خوانده انجام داده مطالبه مي كند و بر اثبات ادعا هم به شهادت نامه و تحقيق محلي استناد كرده كه بويژه در حال حاضر با لحاظ مصوبه مورخ 28/8/1371 مجمع تشخيص مصلحت تحت عنوان اصلاح مقررات مربوط به طلاق اين ادعا هم قابل رسيدگي است بنا به مراتب نظريه دادگاه به كيفيتي كه اظهار گرديده صحيح نيست و تاييد نميشود و پرونده در اجراي ماده 15 قانون تشكيل دادگاههاي حقوقي يك و دو به شعبه چهارم دادگاه حقوقي يك تهران اعاده مي گردد0

مرجع :
كتاب سقوط تعهدات - ضمان قهري - به اهتمام يداله بازگير
انتشارات فردوسي - چاپ اول 1379  - چاپ دريا