رای وحدت رويه ديوان عالی كشور

مرجع رسيدگي  شعبه 21 ديوانعالي كشور

خلاصه جريان پرونده :
در تاريخ 29/11/65 آقاي (ب ) وكيل دادگستري با وكالت ازآقاي (ح ) بطرفيت بانو(ش ) بخواسته ده هزار دلار مقوم بدو ميليون و دويست هزار ريال بدادگاههاي مشهد دادخواستي باين توضيح تسليم برطبق نوشته خود تعهد كرده در مدت ده روز از تاريخ 12/11/65 نسبت به انتقال مبلغ ده هزار دلار از حساب ارزي شماره 000 خود در شعبه بانك ملت دروازه طلائي به پاسپورت موكل انتقال نمايد چون تاكنون اقدام باين تعهد ننموده است صدور حكم بر الزام خوانده با بقاي آن و هم صدور قرار تامين خواسته موردتقاضاست فتوكپي مصدق نوشته مورخه 12/11/65 پيوست شده كه بكلاسه 5/12/65 شعبه چهارم حقوقي يك ثبت وقت رسيدگي تعيين و قرار تامين خواسته صادر شده خوانده طي لايحه مورخ 11/1/66 با قبول صحت تعهدنامه سند دادخواست اعلام كرده كه من براي انجام تعهد خود حتي با خود خواهان چند مرتبه به بانك ملت شعبه دروازه طلائي مراجعه كرده ام النهايه بانك برخلاف مقررات بانكي با عناوين بي اساس و ادعاي اختلاف با آقاي (م ) كه بحساب اينجانب ارتباطي ندارد موجودي اينجانب را بدون حكم قضائي توقيف نموده فلذا با استفاده از مواد274و276 قانون آئين دادرسي مدني همزمان با تقديم اين لايحه دادخواست جلب ثالث عليه بانك بدعوي مطروحه تسليم و استدعادارد تواما" رسيدگي و بانك مجلوب ثالث ملزم بانتقال وجه مذكور گردد و دادخواستي بطرفيت بانك ملت و خواهان اصلي تسليم نموده بكلاسه 1/6/66 ثبت دو پرونده توام شده 0 آقاي (ف ) وكيل دادگستري به وكالت ازبانك طي لايحه وارده 20143/2/66 مشروح بخلاصه پاسخ داده است كه تعهدنامه خوانده اصلي صوري وبر خلاف مقررات ارزي در مورد نقل و انتقال ارز مي باشد و آغازماجرا اينست كه در تاريخ 19/8/65 شخصي بنام آقاي (م ) همسر جالب ثالث ببانك موكل مراجعه و چكي بشماره 125 بتاريخ 13/9/1986 مربوط بيك آمريكائي كه از طرف دارنده چك بنام (الف ) كه در وجه وي صادر گرديده جهت وصول و واريز بحساب ارزي شماره 796 خود به بانك ارائه و بانك چك را به اداره كل بين الملل بانك تحت معاملات ارزي جهت وصول ارسال و اداره مذكور چك را به بانك شعبه لندن جهت وصول فرستاده و بانك ملت شعبه لندن از طريق بانك كارگزار خود در انگليس (وست منيستر بانك ) اقدام و بانك كارگزار اشتباها" ببانك شعبه لندن اعلام وصولي داده مراتب به بانك ملت شعبه مشهد اعلام و مراتب به آقاي (م ) اطلاع و مبلغ 000/30 دلار بحساب ارزي وي واريز مي گردد و آقاي (م ) به بانك مراجعه و در حساب سپرده ارزي بشماره بنام فرزند صغير خود سارا وهمسرش خانم (ش ) نموده و تقاضاي انتقال مبلغ ده هزار دلار بحساب سپرده هر يك از آنان را كرده متعاقب اين نقل وانتقال در تاريخ 21/11/65 تلكسي بشماره 321513208 از طريق اداره معاملات ارزي به شعبه بانك درمشهد ارسال و اعلام كشته وبموجب اعلام بانك كارگزار وجه چك از طرف صادر كننده تامين گرديده و اعلام وصولي ناشي از اشتباه بوده است حتي بانك امريكائي عدم تطبيق امضاء چك با امضاء صاحب حساب و جعلي بودن آن را نيزاعلام داشته كه فتوكپي نامه و ترجمه مصدق آن تقديم مي گردد ماوقع به آقاي (م ) اطلاع داده شده كه براي استرداد وجوه واعاده دفترچه هاي پس انداز و دريافت اصل چك كه عودت داده شده كه براي استردادوجوه و اعاده دفترچه هاي پس انداز و دريافت اصل چك كه عودت داده شده به شعبه بانك مراجعه نمايد0 فتوكپي چك و ظهر و ترجمه مصدق آن پيوست است با اين تفصيل معامله ماهيتا" نسبت به ده هزار دلار فضولي محسوب و با رد مالك اصلي كان لم يكن مي باشد سپس آقاي وكيل به موادي از قانون مدني در اين باب پرداخته و رد دعوي برعليه بانك را خواستار شده است. رئيس دادگاه با موافقت مشاور و بخلاصه تصميم مورخ 28/4/66 با اين استدلال چون با توجه به مدارك استنادي وكيل بانك ملت و بخصوص بند9 مقررات مربوطه به افتتاح حساب جاري بانك مجلوب با داشتن اختيارات قانوني و برابر ضوابط و مقررات بانكي در مورد برگشت اشتباه اقدام نموده است و ده هزار در مورد بحث عينا" قسمتي از همان دلارهاي قابل برگشت مي باشد بنابراين دعاوي مطروحه فاقد وجاهت تشخيص داده شده است اظهارنظر بر رد و بطلان آنها نموده است كه در اثر اعتراض بانو(ش ) پرونده دراجراي ماده 14 قانون تشكيل دادگاههاي حقوقي يك ودو بديوانعالي كشور ارسال به كلاسه بالا ثبت باين شعبه ارجاع شده است.
هيئت شعبه در تاريخ بالا تشكيل گرديد0پس ازقرائت گزارش آقاي ...  و اوراق پرونده مشاوره نموده چنين نظر مي دهند:
با توجه به محتويات پرونده واستدلال دادگاه و دلايل دعوي و عنايت بنامه مورخ 25 فوريه 1987 ناسيونال وست منيستر بانك بعنوان بانك ملت لندن مبني بر عدم تامين وجه چك وسيله صادركننده بداعيه عدم امضاء و جعلي بودن آن و گواهي برگشت چك صادره وسيله بانك مذكور بعنوان كسر موجودي  نامه مورخ 11/12/1365 بانك ملت شعبه لندن باداره كل امور بين المللي اداري چون واريزي هزار دلار به حساب شماره 000 دلاري آقاي (م ) وسيله بانك ملت شعبه دروازه طلائي بموجب فيش مورخ 7/11/1365 تصور وصول سي هزار دلار وجه چك ارزي شماره 2811573136 و اشتباه در مديون شدن بانك بوده است وانتقال ده هزار دلار از سي هزار دلار مذكور بحساب 2/301370 دلاري خانم (ش ) در تاريخ 11/11/1365 متعاقب اشتباه مذكورموجب مديون شدن به بانك به مشاراليها نمي شده و استرداد وجه وسيله بانك و عدم پرداخت حساب دلاري بانو(ش ) نسبت به ده هزار دلار مرقوم با توجه به مواد 301الي 304 قانون مدني مخالفتي با قانون ندارد و وجه ديگري در حساب دلاري بشماره 000 خانم (ش ) موجود نيست تا الزام اوبه انتقال از حساب مزبور به پاسپورت شماره 000 آقاي (ح ) بنحو مورد تقاضاي او امكان پذير باشد0 نظريه استنباطي مورخ 28/4/1366 شعبه چهارم دادگاه حقوقي يك مشهد موجه و صحيح تشخيص و تاييد مي گردد0پرونده جهت امضاء حكم به شعبه مزبور فرستاده مي شود0

مرجع :
كتاب سقوط تعهدات - ضمان قهري - به اهتمام يداله بازگير
انتشارات فردوسي - چاپ اول 1379  - چاپ دريا