رای وحدت رويه ديوان عالی كشور

تاريخ رسيدگي 24/3/67
شماره دادنامه 264/21
مرجع رسيدگي شعبه 21 ديوانعالي كشور

خلاصه جريان پرونده در تاريخ 23/6/66 آقاي (س) دادخواستي به خواسته فسخ معامله و استرداد بهاء به مبلغ سه ميليون ريال به طرفيت آقاي (ق) تسليم دادگاههاي حقوقي تنكابن كرده كه پرونده در شعبه اول دادگاه حقوقي يك به كلاسه 66/356 ثبت و جلسه رسيدگي تعيين شده است .  خلاصه دعوي اينست كه خواهان مدعي گرديده سه راس گاو نقدا" از خوانده خريداري (در تاريخ 18/4/66) نمود كه به طور شفاهي وصف آنها بود كه هر سه حامله باشند و روزانه جمعا" 85كيلو گرم شير بدهند ولي بعد از تسليم و تحويل گاوها معلوم شد كه شير دهي گاوها كمتر است و پستان بعض آنها سالم نيست و خلاصه فاقد اوصاف مورد نظر بوده و معيب مي باشند و عيب آنها مخفي بوده است و از دادگاه خواسته شده كه خوانده محكوم به استرداد ثمن وتحويل مبيع گردد در جلسه دادرسي مورخ 25/9/66 خواهان توضيح داده كه يك راس از گاوها حامله نيست و دو راس ديگر كمتر از مقداراعلام شده شير مي دهند و چون اختلاف رخ داده مي خواهم معامله را كلا" فسخ كنم و به هرحال چون به اعتبار قول خوانده معامله كردم و قول ايشان درست نبود حاضر به بقاء معامله نيستم به خصوص كه پستان يكي از گاوها آبسه كرده بود و خوانده با دادن دارو قول داد كه اگر معالجه نشد معامله را فسخ مي كند .  خوانده دعوي در مقام دفاع توضيح داده است كه خواهان گاوها را خود رويت و انتخاب كرده شرط و قولي مطرح نبوده و فقط مسئله جفت گيري قبلي بيان شده بود شير دهي و ميزان آن عنوان نشده بود و ...  دادگاه پس ازاستماع توضيحات طرفين وملاحظه نظرآقاي مشاور با اين استدلال كه خواهان دليلي بر وجود شرط حامله بودن و شيردهي به ميزان معين را در معامله به اثبات نرساند و از خيار حيوان نيز در ظرف معين استفاده نكرده است و خيار وصف نيز در خصوص مورد معامله مصداق ندارد .  زيرا خواهان خودگاوها را ديده و انتخاب كرده است به باطل بودن دعوي اعلام نظر كرده است كه خواهان طي لايحه شماره 8890 مورخ 29/10/66 ضمن اعتراض به نظر دادگاه در خصوص توافق با فسخ معامله دراثبات ادعاي خود خواسته است كه دادگاه از خوانده طلب سوگند نمايد و پرونده در اجراي مقررات ماده 14 قانون تشكيل دادگاههاي حقوقي يك و دو به ديوانعالي كشور ارسال و به كلاسه بالا ثبت و به اين شعبه ارجاع شده است .
هيئت شعبه در تاريخ بالا تشكيل گرديد پس ازقرائت گزارش آقاي ...  و اوراق پرونده مشاروه نموده چنين راي مي دهند.
هرچند خواهان ضمن دادخواست و در جلسه دادرسي اثبات دعوي خود را منوط به سوگند خوانده نكرده است ليكن شرعا" دادرس دادگاه حق دارد امكان درخواست ايتان سوگند از طرف منكر را" به اصحاب دعوي متذكر شود .  
نظر به اينكه اوصاف مورد نظر خواهان در مبيع چنانچه ضمن عقد شرط شده باشد فقدان آن مستندا" به ماده 235 قانون مدني براي مشروط له ايجاد حق فسخ مي نمايد و خوانده دعوي منكر شروط ادعائي است بنابراين اقتضاء داشته كه دادگاه با تفهيم و تذكر حق درخواست اتيان سوگند به مدعي فرصت لازم را در اين خصوص ايجاد نمايد .  
بنابراين نظريه استنباطي فعلا" مورد تاييد نيست پرونده اعاده مي گردد تا دادگاه با تعيين جلسه رسيدگي و دعوت طرفين به خوانده دعوي تكليف نمايد كه خواهان متقاضي اثبات ادعاي خود در خصوص وجود مشروط معامله از طريق ايتان سوگند خوانده است ودرجلسه رسيدگي چنانچه خوانده حاضر به سوگند باشد نامبرده به اسماءالله سوگند داده شود و با انجام تكليف شرعي تحليف آنگاه مبادرت به اتخاذ تصميم نمايد.


مرجع :
كتاب قانون مدني در آيينه آراء ديوان عالي كشور - عقود وتعهدات
به اهتمام يدالله بازگير- انتشارات فردوسي - چاپ اول - چاپ دريا