رای وحدت رويه ديوان عالی كشور

راي شماره : 8 - 22/3/1369

راي هيئت عمومي ديوانعالي كشور(شعب حقوقي )
اعتراضات تجديدنظرخواه نسبت به دادنامه شماره 14/58-5/2/67 صادره ازدادگاه حقوقي يك  تربت جام موجه وموثرنيست وموجب نقض آن نمي باشدوباعنايت به اوراق پرونده به ويژه مندرجات سندرسمي شماره 35911 1/9/51تنظيمي دردفتراسنادرسمي شماره 5 تربت جام وتوضيحات نماينده اصلاحات ارضي بشرح منعكس درصورتجلسه 10/12/61دادگاه عمومي حقوقي تابيادوبالحاظ ماده 12قانون تقسيم وفروش املاك مورداجاره به زارعين مستاجردادنامه تجديدنظرخواسته صحيح وبلااشكال است وباموازين قانوني مطابقت داردوبه اكثريت آراءابرام مي شود.

* سابقه *
تجديدنظرخواه :آقاي بلوچ كمرسبزي فرزنداحمدشغل كشاورزمقيم تايبادروستاي الهي جزءپاسگاه كوه سفيد.
تجديدنظرخوانده :بانوتاجوراختياري فرزندعبدالغفارمقيم تايباد شهرك امام حسين نزديك آرايشگاه آيدا
فرجامخواسته دادنامه شماره 14/58-5/2/67صادره ازدادگاه حقوقي يك تربت جام 
تاريخ ابلاغ دادنامه به فرجامخواه
تاريخ وصول دادخواست تجديدنظر:5/2/68
مرجع رسيدگي :شعبه 19ديوانعالي كشور
هيئت شعبه :آقايان سيدعبدالله رضائي رئيس ومهدي منشي زاده منوچهري مستشار.
خلاصه جريان پرونده :
درتاريخ 30/9/61تجديدنظرخوانده دادخواستي بطرفيت تجديدنظرخواه بخواسته خلع يدازيك ويك چهارم سهم از18سهم كل اراضي مزروعي وقنات الهي پلاك 140به قيمت "225000ريال "به دادگاه صلح مستقل تايبادتسليم داشته و توضيح داده خوانده پس ازفوت شوهرم ملكي راكه اصلاحات ارضي به شوهرم واگذارنموده وارثابه صغارم رسيده بودبزورتصاحب كرده كه باتوجه به سند مالكيت وگواهي حصروراثت وقيم نامه رسمي (مدارك مزبورضميمه دادخواست است )صدورحكم محكوميت خوانده رابه خلع يدتقاضادارم اين دادخواست به كلاسه 61/202ثبت وباتعيين وقت وابلاغ دعوي بخوانده طرفين جهت رسيدگي اخطارشده اندودرجلسه 10/11/61دادگاه خوانده اظهارداشته درزمان صلاحيت اصلاحات ارضي شوهراين خانم بنام حيدردهقان پدرم بوده يكسال يادوسال پيش ملك رارهاكرده ورفته وامسال اين خانم عليه من شكايت نموده درصورتيكه تا بحال سرزمين نيامده وقسط وچك هم نپرداخته ومن پانزده سال است كه روي اين زمين كارميكنم سه بارتابحال قنات آن رادرست كرده ام ومقدار450متر ديواري ساخته ام ملك  خودم بوده آبادي كرده ام درجريان رسيدگي به دعوي دادگاه صلح مستقل تايبادبه دادگاه عمومي حقوقي تبديل مي شودوپرونده در دادگاه اخيرالذكرمطح رسيدگي قرارمي گيردوبااستعلام ازكشاورزي واجراي تحقيقات ومعاينه محلي سرانجام درتاريخ 18/12/62دروقت فوق العاده ختم دادرسي اعلام وبشرح دادنامه شماره 386-18/12/62خلاصه مالكيت مورث خواهانهاوتصرف خوانده رادرملك وقنات محرزتشخيص وحكم به خلع يد خوانده ازيك ويك چهارم سهم مشاع از18سهم كل اراضي مزروعي وقنات الهي پلاك 104صادرنموده است .
باابلاغ رونوشت اين دادنامه محكوم عليه فرجامخواهي كرده كه به كلاسه 19-13/565درشعبه نوزدهم ديوان عالي كشورقرارگرفته وشعبه مرقوم طبق دادنامه شماره 58/19-14/2/66خلاصه به اين استدلال كه درشرط 2سندشماره 35911-1//51 قيدشده چنانچه خريدارهريك ازاقساط ساليانه بدهي خودرا كلاياجزءدرموعدمقرربدون عذرموجه (تشخيص عذرموجه طبق قانون باوزارت اصلاحات ارضي وتعاون روستائي است )نپردازدازموردمعامله خلع يدكندودر صورت امتناع طبق ماده 12قانون مزبورعمل شودوفرجامخواه مدعي است مورث فرجامخوانده اصولاوجهي نپرداخته است ودرپرونده امرهم نيزدليل حاكي از پرداخت قسط وجودنداردودادگاه بدون رسيدگي به اين موضوع حكم صادرنموده دادنامه فرجامخواسته رانقض ورسيدگي مجددرابه دادگاه حقوقي يك تربت جام محول كرده است كه پرونده به كلاسه 66/302دردادگاه حقوقي يك تربت جام موردرسيدگي قرارگرفته ودادگاه اخيرالذكرهم باكسب نظرمشاور بشرح دادنامه شماره 14/58-5/2/67مالكيت خواهان وتصرف غاصبانه خوانده رااحرازودعوي راثابت تشخيص ومستندابمواد308و311قانون مدني حكم محكوميت خوانده رابه خلع يدازيك  ويك چهارم از18سهم كل اراضي مزروعي و قنات الهي پلاك 104بخش 14مشهدصادركرده است كه محكوم عليه درتاريخ 25/2/68نسبت به اين دادنامه تجديدنظرخواهي نموده دادخواست تجديدنظر به دفتردادگاه حقوقي يك  تربت جام تسليم داشته كه ازطريق دفتردادگاه مذكوربه دادگاه تايبادارسال گرديده ودفتراين دادگاه تبادل لوايح بعمل آورده پس ازوصول جوابيه تجديدنظرخوانده پرونده به ديوان عالي كشورشعبه مستقردرمشهدارسال گرديده ومتعاقبابه اين شعبه ايفادشده مشروح اعتراضات تجديدنظرخواه هنگام شورقرائت مي شود.
هيئت شعبه درتاريخ بالاتشكيل گرديدپس ازقرائت گزارش آقاي مهدي منشي زاده منوچهري عضومميزواوراق پرونده مشاوره نموده چنين اظهارنظر مي نمايد:
نظربه اينكه ابتدادادنامه شماره 386-18/12/62صادره ازدادگاه عمومي حقوقي تايبادبموجب دادنامه شماره 58/19-14/2/66شعبه 19ديوان عالي كشورنقض ورسيدگي مجددبه موضوع به دادگاه حقوقي تربت جام ارجاع گرديده ونظربه اينكه دادگاه حقوقي يك تربت جام هم مستندبه همان علل و اسبابي كه حكم منقوض مبتني برآن بوده به صدورحكم خلع يدمبادرت كرده است بنابراين رسيدگي به درخواست تجديدنظرمحكوم عليه ازحكم ثانوي وفق مفاد ماده 576قانون آئين دادرسي مدني بايستي درجلسه عمومي شعب حقوقي ديوان عالي كشوربعمل آيددفترباكسرازموجودي وثبت نتيجه پرونده رابه هيئت عمومي اصراري ارسال نمايد.
به تاريخ روزسه شنبه 22/3/1369جلسه هيئت عمومي ديوانعالي كشوربه رياست حضرت آيت الله مرتضي مقتدائي رئيس ديوانعالي كشوروباحضور جناب آقاي مهدي اديب رضوي نماينده دادستان محترم كل كشوروجنابان آقايان روساومستشاران شعب حقوقي ديوانعالي كشورتشكيل گرديد.
پس ازطرح موضوع وقرائت گزارش وبررسي اوراق پرونده واستماع عقيده جناب آقاي مهدي اديب رضوي نماينده دادستان كل كشورمبني بر:"چون برطبق قانون اصلاحات ارضي ملك به مورث خواهان منتقل شده بافرض عدم پرداخت قبوض اقساطي براي خوانده حقي درملك متصورنيست ،لذانظردادگاههاموجه بوده وتائيدمي شود."مشاوره نموده واكثريت بدين شرح راي داده اند:

مرجع :
مجموعه آراءاصراري هيئت عمومي ديوانعالي كشور( 1369 )
ضميمه روزنامه رسمي جمهوري اسلامي ايران صفحه 23 تا 26

2