رای ديوان عالی كشور

كلاسه پرونده   :  14/37861
شماره دادنامه :  212/3
تاريخ رسيدگي  :  11/4/73
تجديدنظرخواه  :  آقاي ((الف ))به وكالت ازبنيادمستضعفان وجانبازان انقلاب اسلامي ...
تجديدنظرخوانده :  آقاي ((ب ))
تجديدنظرخواسته :  دادنامه شماره 25299/8/72صادره ازشعبه سوم دادگاه حقوقي يك ...
مرجع رسيدگي   :  شعبه سوم ديوان عالي كشور
هيئت شعبه     :  آقايان ...

خلاصه جريان پرونده :د رتاريخ 28/8/68آقاي ((ب )) دادخواستي به طرف يت بنيادمستضعفان وجانبازان ...به خواسته اثبات مالكيت خودبردرختان وتاسيسات مزرعه دكتر...به دادگاه حقوقي يك ...تسليم واظهارداشته آقاي ((ج ))درتاريخ 5/3/51 نامه اي خطاب به مرحوم ((د))مي نويسدو ازاو مي خواهد مزرعه اش رابااستفاده ازيك حلقه چاه تلميه موجود تسطيح ودرخت كاري نمايد وازبابت حق الزحمه ومخارج سه دانگ ازشش دانگ مزرعه متعلق به اوباشدو((د))پس ازحفروتجهيزيك حلقه چاه ديگر وغرس حدود 75 هزاراصله درخت وايجاد تاسيسات ديگرفوت مي كند و وراث ايشان كليه حقوق خود درسه دانگ مزرعه رابه آقاي ((ه))منتقل كرده ومن هم تاسيسات ديگري درقسمت ابتياعي ومتصرفي خودايجادكرده ام امابنيادبه استناداينكه نوشته مالك براي ((د))موجدحق مالكيت براي من نيست برعليه اينجانب طرح دعوي كرده من هم ازنظرتثبيت مالكيت خود فتواي امام خميني قدس سره الشريف رامبني براينكه عامل استحقاق اجرت المثل عملي كه نفع آن به مالك رسيده {...} كه ازمال خودش در زمين مالك احداث ياغرس كرده ملك خود اوست واجرت المثل زمين رابه مالك بدهكاراست كسب كردم ومواردديگركه درفتوامندرج است وبه استناد فتواتقاضاي صدورحكم به شرح خواسته داردومتعاقبا"توضيح داده شعبه دوم دادگاه حقوقي يك ...درپرونده كلاسه 65/723 حكم برخلع يدمن از عرصه صادركرده و دعوي فعلي در رابطه بامالكيت اعياني ومستحدثات است .به علاوه درپرونده كلاسه 68/87 شعبه دوم آن دادگاه دادخواستي براي مطالبه اجرت المثل به طرفيت بنبادتقديم كرده ام كه اين دعوي نيزمعارضه بامالكيت من براعياني نداردواجرت المثل درختان متعلق به خودرامطالبه كرده ام .
وكيل بنيادخوانده اظهارداشته :دعوي مطروحه مشمول اعتبارامرمختومه بوده وقابل استماع نمي باشد زيرادعوي خلع يدازكل مزرعه اعم اززمين اشجار،مستحدثات وغيره قبلا"به طرفيت خواهان فعلي طرح ومنتهي به صدورحكم خلع يدشده كه قطعيت يافته وبه مرحله اجرادرآمده وكل مزرعه اعم ازعرصه واعيان ازتصرف ايشان خارج وبه تصرف بنياد...داده شده وبراساس بند4ماده 198 قانون آيين دادرسي مدني بدون پاسخ درماهيت نسبت به شرح دعوي واستماع آن ايرادمي شود ودرفتواي حضرت امام نيز اعلام شده قرارداداستنادي چه نسبت به درخت ريزي وچه نسبت به زراعت صحيح نيست ونيازي به فسخ ندارد و درحكم جعاله است ونه مفارسه و مزارعه .دادگاه باردايراداعتبارامرمختوم وانجام يك سلسله اقدامات به صدورحكم برمالكيت خواهان نسبت به سه دانگ ازشش دانگ مستحدثات زمان صادره ملك اظهارعقيده مي نمايدواين شعبه برابردادنامه شماره 640/23/10/71درمقام رسيدگي به اعتراض طرفين برنظريه ابرازي نظر دادگاه درموردتعلق سه دانگ ازدوحلقه چاه وتلمبه مربوطه راكه قبلا" به موجب احكام صادره درمالكيت دكتر((ج ))تشخيص شده صحيح ندانسته به علاوه تعدادي ازدرختان نيزازحبه واصله متعلق به آقاي ((ب ))نبوده وكسب نظركارشناس وانجام تحقيقات درموردتعداددرختان غرس شده وسيله نامبرده ضرورت دارد.نظريه دادگاه درباب تعلق اشجارواعيانيه هاي مستحدثه درمزرعه به خواهان دعوي (به استثناي دوحلقه چاه وتلمبه ) صحيح است لكن تخليه به سه دانگ ناصواب مي باشد زيرااسنادومدارك موجودپرونده دلالت براينكه آقاي ((ج ))نصف هزينه غرس اشجارراپرداخت كرده باشدنداردلذانظريه دادگاه دراين خصوص نيزتاييدنشده است پس از وصول پرونده دادگاه توضيحات طرفين رااستماع وبااعلام كفايت رسيدگي به لحاظ اينكه مالكيت بنيادويدقبلي برملك موردبحث برابر احكام صادره محرزاست (دادنامه شماره 67/147 شعبه دوم دادگاه حقوقي يك ...)لكن دادنامه صادره مفهوما"مبني برمالكيت آنان برعرصه ملك بوده و براعيانيهاي احداثي درزمين شمول ندارد ومحتويات پرونده حكايت داردنيمي ازهزينه غرس اشجارواحداث اعياني توسط آقاي ((د)) و((ج ))تاديه شده ودرنتيجه نيمي ازحبه وبذر اشجار ونيمي ازهزينه احداث چاه وموتورپمپ (به استثناءچاه وموتورپمپ اولي كه قبل ازدخالت آقاي ...حفرگرديده )وسيله ايشان پرداخت شده لذابه استنادقسمت اخير ماده 23قانون مدني وفتواي صريح حضرت امام مالكيت مرحوم ((د))نسبت به نيمي ازاشجار مغروسه درزمان مصادره ملك محرزاست وباتوجه به نظريه كارشناسان درموردتعداددرختان موجوددرزمين وكسروضع آنچه كه قبلا"درمزرعه موجود بوده ودرختاني كه وسيله ...غرس شده مالكيت آقاي ((ب ))برنيمي از درختان مغروسه كه تعدادآن براساس نظركارشناسان 080/137 اصله مي باشدو موردتاييد وتثبيت قرارمي گيرد و درخصوص ادعاي مالكيت وي برسه دانگ ديگر درختان مغروسه دعوي مردود اعلام مي گرددودرموردسايردعاوي پرونده هامفتوح است .
راي صادره موردتجديدنظرخواهي وكيل بنيادمستضعفان قرارگرفته واين شعبه برابر دادنامه هاي شماره 248/2و374/72/6/72به دلايل وموجباتي كه برابردادنامه شماره 640/73/10/71باعث عدم تنفيذقسمتهايي از نظريه ابرازي دادگاه شده بود دادنامه معترض عنه رانقض ورسيدگي را به شعبه ديگر دادگاه حقوقي يك ...ارجاع نموده است .پرونده باكلاسه 72/285درشعبه سوم دادگاه مرقوم درجريان رسيدگي قرار گرفته وكيل بنياد مستضعفان و جانبازان با استناد به راي وحدت رويه شماره 2581/12/71هيئت عمومي ديوان عالي كشوركه هرنوع ادعاي حق ازطرف اشخاص حقيقي يا حقوقي نسبت به اموالي كه به موجب حكم دادگاههاي انقلاب اسلامي مصادره مي شونددرصلاحيت آن دادگاهها دانسته مدعي عدم صلاحيت دادگاه شده وآقاي ((ب ))نيزاضهارداشته پرونده قبلا"به دادگاه انقلاب ارسال شده وآن دادگاه ازخودنفي صلاحيت كرده وصدورقرار عدم صلاحيت مجددبااعتبارصلاحيت آن دادگاه وجهه قانوني ندارد.در تاريخ 26/8/72كفايت رسيدگي اعلام وضمن ردايرادعدم صلاحيت باوضع وكسرتعداد درختاني كه قبل ازتصدي مرحوم ((د))در مزرعه وجود داشته ودرختاني كه وسيله بنيادغرس شده براساس نظريه كارشناسان كه به فعات ازمزرعه بازديدوراجع به نوع وتعداددرختان اظهارنظركرده اندبااحرازمالكيت آقاي ((ب ))نسبت به بقيه اشجارموجودحكم برتعلق وتنفيذ وتثبيت مالكيت ايشان نسبت به تعداد 157/60 اصله درختان پسته مزرعه موصوف صادر مي نمايد.وكيل بنيادمستضعفان وجانبازان درخواست تجديدنظرنموده و پرونده جهت رسيدگي به اين شعبه ارجاع شده {است }قبل ازطرح پرونده درشعبه ،دفترشعبه سوم دادگاه حقوقي يك ...پرونده رامطالبه نموده و به حكايت صورتمجلس مورخه 9/11/72 طرفين دعوي در جلسه فوق العاده دادگاه اعلام داشته انداختلاف خودرابه سازش خاتمه داده وتقاضاي تنظيم گزارش اصلاحي دارندونتيجتا" گزارش اصلاحي شماره 9591/11/72 تنظيم گرديده وطرفين دعوي به شرح آن قسمتهايي ازمزرعه واعياني واشجار رامتعلق به يكديگردانسته وحقوق فرضيه واحتمالي خود رابه يكديگر صلح وحق هرگونه دعوي وادعاي حق رادرآينده ازخود سلب نموده اند و پرونده مجددا"به دفترشعبه ارجاع گرديده است .لوايح طرفين و مفاد گزارش اصلاحي هنگام شورموردتوجه قرارخواهدگرفت .
هيئت شعبه درتاريخ بالاتشكيل گرديدوپس ازقرائت گزارش آقاي ...عضو مميزواوراق پرونده ونظريه مشاوره نموده چنين راي مي دهند:

((اعتراض وكيل تجديدنظرخواه نسبت به دادنامه شماره 20499/8/72 صادره ازشعبه سوم دادگاه حقوقي يك شهرستان ...موثرو موجه نيست و نقض دادنامه تجديدنظرخواسته راايجاب نمي نمايدوباعنايت به اوراق پرونده كاردادنامه مذكورصحيح وبلااشكال است وبااسنادومدارك مضبوط درپرونده مطابقت داردوستندا"به بند1 ماده 5 قانون تجديدنظر آراء دادگاههاتاييدوابرام مي شود.النهايه ازآنجاكه دعوي مطروحه به شرح گزارش اصلاحي شماره 9891/11/72صادره ازشعبه سوم دادگاه حقوقي يك ... دعوي رابه صلح وسازش خاتمه داده اندو گزارش اصلاحي فوق الذكر صدور يافته بنابراين وباعنايت ماده 624قانون آيين دادرسي مدني اين حكم كه ازشعبه سوم ديوان عالي كشوربر ابرام دادنامه تجديدنظرخواسته صدوريافته اثري براي اصحاب دعوي نداشته وفقط براي محافظت قانون است وآنچه كه بين طرفين ووراث وقائم مقام آنان نافذومعتبر ولازم الاجرامي باشدهمان گزارش اصلاحي شماره 9591/11/72صادره ازشعبه سوم دادگاه حقوقي يك شهرستان ...است .))

مرجع :
كتاب آراي ديوان عالي كشور درامورحقوقي ، جلددوم
تاليف ، يداله بازگير، كارشناس قضائي وزارت دادگستري
انتشارات ققنوس ، چاپ اول ، چاپ سحاب ، 1377
83