قانون تجارت

نظريه مشورتي اداره حقوقي وزارت دادگستري

18                              شماره 60 هفته دادگستري صفحه 76

1   سفته .
2   واخواستنامه .
3   فوت متعهدسفته .
4   فوت ظهرنويس .


چنانچه واخوستنامه براي ابلاغ به متعهد سفته به محل اقامت او فرستاده شود و مامور گزارش كند كه متعهدسفته فوت شده ،آيا ميتوان واخواستنامه را ابلاغ شده تلقي كرد؟
سفته اي در مهلت قانوني واخواست شده و واخوستنامه به محل اقامت متعهد سفته جهت ابلاغ ارسال گرديده است مامورابلاغ درذيل واخواستنامه اعلام فوت متعهد را كرده و اقدام ديگري بعمل نياورده است دارنده سفته باستناد سفته و واخواستنامه مذكور ظرف سه ماه از تاريخ واخواست عليه ظهرنويس اقامه دعوي نموده با توجه بمراتب مذكور آيا باستناد ماده 292 قانون تجارت ميتوان قرار تامين خواست صادر كرد و آيا دعوي عليه ظهرنويس مسموع است يا نه .
با توجه به مواد280و293و297و282و294و296و286و292قانون تجارت كه در ذيل درج ميگردد:
ماده 280 امتناع از تاديه وجه برات بايد در ظرف ده روز از تاريخ وعده بوسيله نوشته اي كه اعتراض عدم تاديه ناميده ميشود معلوم گردد.
ماده 293 اعترا ضدر موارد ذيل بعمل مي آيد:
1 در مورد نكول .
2 در مورد امتناع از قبول و يانكول .
3 در مورد عدم تاديه .
اعتراضنامه بايد در يك نسخه تنظيم و مبوجب امر محكمه بدايت بتوسط ماموراجرا بمحل اقامت اشخاص ذيل ابلاغ شود 1 محال عليه 
2 اشخاصي كه در برات براي تاديه وجه عندالاقتضا معين شده اند
3 شخص ثالثي كه برات راقبول كرده است .
اگر در محلي كه اعتراض بعمل مي آيد محكمه هدايت نباشدوظايف او با رعايت ترتيب بعهده امين صلح يا رئيس ثبت اسناد يا حاكم محل خواهدبود.
ماده 297 دفتر محكمه يا دفتر مقاماتي كه وظيفه محكمه را انجام ميدهند بايد مفاد اعتراضنامه راروز بروز بترتيب تارخي و نمره در دفتر مخصوصي كه صخات آن بتوسط رئيس محكمه يا قائم مقام اونمره و امضاء شده است ثبت نمايند در صورتي كه محل اقامت براي دهنده يا ظهرنويس اولي در روي برات قيد شده باشد دفتر محكمه بايدآنها را توسط كاغذ سفارشي از علل امتناع از تاديه مسحضر سازد.
ماده 282  نه فوت محال عليه نه ورشكستگي او نه اعتراض نكول دارنده برات را از اعتراض عدم تاديه مستغني نخواهد كرد.
ماده 294 اعتراضنامه بايد مراتب ذيل را دارا باشد:
1 سواد كامل برات با كليه محتويات آن اعم از قبولي وظهر نويسي و غيره .
2 امر بتاديه وجه برات .
مامور اجرا بايد حضور يا غياب شخصي كه بايد وجه برات را بدهد و علل امتناع از تاديه يا قبول و همچنين علل امكان امضاءيا امتناع از امضاء را در ذيل اعتراضنامه قيد و امضاء كند.
ماده 296 مامور اجراء بايد سواد صحيح اعتراضنامه را بمحل اقامات اشخاص مذكور در ماده 293 بدهد.
ماده 286 اگر دارنده براتي كه بايستي در ايران تاديه شود و بعلت عدم پرداخت اعتراض شده بخواهد از حقي كه ماده 294 براي او مقرر داشته استفاده كند بايد در ظرف سه ماه از تاريخ اعتراض اقامه دعوي نمايد.
ماده 292 پس ازاقامه دعوي محكمه مكلف است بمجرد تقاضاي دارنده براتي كه بعلت عدم تاديه اعتراض شده است معادل وجه برات را از اموال مدعي عليه بعنوان تامين توقيف نمايد.
در مورد سئوال فوق كميسيون مشورتي حقوق تحارت اداره حقوقي در تاريخ 8/3/1350 چنين اظهارنظركرده است :
طبق مواد280و293و297 قانون تجارت اصل در واخواست مطالبه وجه برات ياسفته ظرف ده روز ازتارغيخ وعده بوسيله واخواستنامه ايست كه در ظرف مدت ممزبور در دفتر ثبت واخواست دادگاه شهرستان ثبت ميگرد و از مواد282و293و294و296 قانون تجارت چنين مستفاد ميگردد كه واخواستنامه بمحل اقامت اشخاص سه گانه مذكوردرماده 293 قانون تجارت داده ميشود و ابلاغ بمعني حقيقي آن دراينمورد ملحوظ نظرنيست بنابرايندارنده سفته اي كه در ظرف موعد مقرر به واخواست سفته مبادرت ورزيده ولي متعهدقبل ازوصول واخواستنامه بمحل اقامت او فوت نموده و در ظرف مدت سه ماه مقرردرماده 286 قانون تجارت عليه ظهرنويس اقامه دعوي نموده باشددارنده چنين سفته اي از حقوق مذكور در فصل برات قانون تجارت وازجمله ماده 292 قانون تجارت استفاده مينمايد.

مرجع :مجموعه نظرهاي مشورتي اداره حقوقي وزارت دادگستري درزمينه
مسائل مدني  ضميمه مجله حقوقي وزارت دادگستري
ازانتشارات دفترتحقيقات ومطالعات وزارت دادگستري
باهمكاري آقايان محمودسلجوقي  يداله اميني

109