قانون مدنی

شماره پرونده : 74/1509
شماره وتاريخ دادنامه : 192-20/2/77
مرجع رسيدگي : شعبه 131 دادگاه عمومي تهران
خواهان : ميرابوطالب ... خوانده : شركت سهامي ... خواسته : الزام به چاپ و نشر كتاب راي دادگاه در تاريخ 8/7/74 آقاي ميرابوطالب ... به طرفيت شركت سهامي ... دادخواستي به خواسته رسيدگي و الزام به چاپ و نشركتابهاي موضوع دو فقره قراردادهاي سال 1371 و جبران ضرر و زيان مادي ومعنوي ناشي از عدم ايفاي تعهد تقديم داشته است. حسب دو فقره قرارداد تنظيم شده در9/8/72 بين خواهان و خوانده چاپ و نشر دو عنوان كااب به نامهاي چهار عارف نامدار ايراني ، و سي حكيم وفيلسوف مسلمان از ناحيه خواهان به خوانده واگذار شده است در بند دوم قراردادها آمده است (شركت مكلف است حداكثر ظرف يك سال ازتاريخ صدور مجوز از طرف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي نسبت به چاپ كتاب و آماده نمودن آن براي توزيع اقدام نمايد) در ماده پنجم قرارداد هم مي خوانيم ( هر يك از طرفين قرارداد كه در اجراي تعهدات خود مسامحه نمايند مكلف به جبران خسارت وارده به رف ديگر خواهدبود) در جلسه 27/6/75 خوانده نماينده اي معرفي و اعزام ننموده ولايحه اي ارسال نداشته كه دادگاه براي بررسي و ادامه رسيدگي جلب نظر كارشناس را ضروري دانسته لذا باارجاع موضوع به كارشناسي از كارشناس سئوالات ذيل را مطرح كرده است : 1- آيا خوانده به تعهد خود عمل نموده است يا خير 2- در صورت عدم ايفاي تعهد اين ترك فعل ناشي از عدم صدور مجوزهاي لازم از ناحيه مراجع ذيصلاح بوده است يا خير 3- اگر خسارتي حادث شدهاست ميزان آن چه مقدرا مي باشد كارشناس منتخب دادگاه به موجب گزراش شماره 3341-28/9/75 پاسخ داده اند( ... عدم ايفاي تعهد به دليل عدم صدور مجوزهاي لازم نبوده است و در اثر عدم ايفاي تعهد زيان وضرر متوجه خواهان شده است ميزان خسارت وارده ... ) شركت خوانده نسبت به گزارش كارشناس معترض بوده و لايحه اي بدين منظور تقديم نموده اند: دادگاه براي جلوگيري از تضييع حق احتمالي خوانده و رعايت دقت وامعان توجه كافي به اعتراض خوانده بشرح منعكس در پرونده موضوع را به هيئتي از كارشناسان خبير و بصير محلو كرده و هيئت كارشناسان منتخب كه خود جملگي از ناشران با حسن شهرت صنعت چاپ و نشر مي باشند در گزارش 3991-27/12/76 خود با جواب دادن به پرششهاي دادگاه خوانده رامسئول شناخته و جبران ضرر و زيان را به لحاظ عدم ايفاي تعهد بر عهده وي دانسته اند هرچند اين اظهارنظر مورد اعتراض خوانده قرار گرفته است اما اعتراض مطروحه موجه ومتكي به دليل نبوده و چون از جانب ديگر اظهارنظر كارشناسان در اساس موضوع منطبق با اوضاع واحوال محقق ومسلم قضيه مي باشد اعتراض خوانده را مردود اعلام مي نمايد. و نظر به اينكه : 1- استناد شركت خوانده در لايحه 3223-20/9/75 به عدم تصويب شوراي آموزش شركت سهامي ... بيمه ... در چاپ انتشار كتاب سي حكيم و فيلسوف مسلمان و اعلام آن ذيل شماره 973/5/2 مورخ 26/6/74 به خواهان پس از انعقاد قرارداد موثر در مقام نيست زيرا اگر چنين ضرورتي وجود داشت شركت خوانده مي بايست قبل از اقدام به انعقاد قراردادنظر شوراي آموزش شركت را تحصيل مي نمود. 2- شركت خوانده در لايحه 2222-20/9/75 با استدلال ( ... تكليف طرف قرارداد براي چاپ كتاب ظرف يك سال بوده و پس از آن تكليفي به چاپ ندارد ممكن است به استناد ماده 5 قرارداد بحث مطالبه خسارت مطرح باشد كه در اين خصوص چون بيمه ... ظرف مدت كوتاهي از انعقاد قراردادمراتب عدم چاپ را اعلام داشته و قصور احتمالي مرتكب نگرديده بحث مطالبه خسارت منتفي است... الف - روشن ومدلل ننموده است كه به چه مجوزي اختيار فسخ قرارداد را به دست آورده است. با ذكر مطلب فوق تلويحا" به عدم ايفاي تعهدخوداقراردارند 3- شركت خوانده در لايحه 3773-8/11/75 آورده اند:(الف ... تصميم به عدم چاپ كتاب سي حكيم و فيلسوف مسملان نيز در تاريخ 15/12/72 (يعني حدود چهارماه پس از انعقاد قرارداد) اتخاذ شده و بلافاصله نيز به اطلاع خواهان رسيده است بدين ترتيب آقاي خواهان مي توانسته نسبت به چاپ كتاب از طريق ديگر اقدام نمايد. (هرچند تصميم يك جانبه شركت خوانده در26/6/74 به اطلاع خواهان رسانده شده است اما چون به موجب ماده سوم قرارداد صاحب اثر كليه حقوق خود نسبت به اثر موضوع قرارداد را به مدت پنج سال به شركت خوانده واگذار كرده است بالطبع مجازنبوده كه خلاف شرايط قراردادي نسبت به چاپ كتاب از طريق ديگر اقدام نمايد از اين رو اين استدلال بلاوجه و مردود مي باشد. ب - خوانده مدعي است كه مولف به طور ضمني و عملي با تقليل تيراژ كتاب چاپ شده چهار عادل نامدار موافقت كرده است كه با انكار مولف بار اقامه دليل بر عهده شركت خوانده مي باشد كه خوانده نيز صرفا" به بيان ادعا اكتفا نموده و دليل و متسندي ابراز نداشته است ج - خوانده با ذكر عبارت ( ... با توجه به اينكه شركت سهامي بيمه ... صرفا" چهارماه موجب معطلي آقاي خواهان در جهت چاپ كتاب گرديده چه مبلغي بايد به اصطلاح تحت عنوان خسارت پرداخت كند.) في الحقيقه بر تخلف خودازاجراي شرايط قراردادي گواهي داده و بدون توجه به مدت پنج ساله قرارداد كه براي طرفين لازم الاتباع بودهاست بدون استدلالي از كنارآن به سادگي گذشته اند. 4- لايحه 389-20/2/77 شركت خوانده كه در اعتراض به گزارش هيئت كارشناسان تنظيم وتقديم شده است در آن قسمت كه بعنوان اعتراض است كه قبلا" اظهارنظر شده است ودر قسمتي كه در ماهيت امراست بيشتر تكرار وتاييد مطالب لوايح قبلي است و خلاف اعتقاد خوانده شرط مندرج در ماده پنجم قراردادناظر به جبران خسارت مي باشد از اين رو خلاف شرع شمردن مطالبه خسارت قانونا" مقبول نيست. بنابراين با توجه به مواد221 و222 و 226 قانون مدني و مواد دوم و پنجم و نوزدهم قانون حمايت حقوق مولفان و مصنفان و هنرمندان مصوب 11/10/48 و ماده يك قانون مسئوليت مدني مصوب 7/2/1339 ادعاي خواهان را من حيت المجموع وارد و ثابت دانسته و با ملحوظ داشتن ماده 2قانون مسئوليت مدني ونظر به اينكه عمل خوانده در عدم ايفاي تعهد به گونه اي نبوده و نيست كه موجب خسارت معنوي خواهان شده باشد و با عنايت به اينكه خواهان نسبت به گزارش آقاي كارشناس بدوي اعتراض نكرده است و بدين وصف مبالغ معينه از ناحيه وي را پذيرفته است خوانده را بابت جبران خسارت مادي ناشي از عدم ايفاي تعهدات قراردادي خوا به پرداخت بمبلغ 500/912/16 ريال در حق خواهان محكوم مي نمايد خواسته خواهان نسبت به مازاد محكوم به رد بوده و صدور اجرائيه نيز منوط به پرداخت هزينه دادرسي است در مورد خواسته الزام به چاپ و نشر كتابهاي موضوع دو فقره قراردادهاي سال 1371 نيز با قبول ادعاي مطروحه خوانده را ملزم به چاپ ونشر دو هزار جلد ديگر از كتاب چهار عارف نامدار و پنج هزار جلد از كتاب سي حكيم و فيلسوف مسلمان منطبق با قراردادهاي منعقده مي نمايد اين راي حضوري و ظرف 20 روز پس از ابلاغ قابل اعتراض در محاكم تجديدنظر استان تهران است.
رئيس شعبه 131 دادگاه عمومي تهران
شماره پرونده : 77/26/983
شماره و تاريخ دادنامه : 1137-22/9/77
مرجع رسيدگي : شعبه 26 دادگاه تجديدنظراستان تهران
تجديدنظرخواه : شركت سهامي ... تجديدنظرخوانده : آقاي ميرابوطالب ... تجديدنظرخواسته : دادنامه شماره 192 - 20/3/77 صادره از شعبه 131 دادگاه عمومي تهران راي دادگاه اعتراض تجديدنظرخواه نسبت به آن قسمت از دادنامه 192-20/3/77 صادره از شعبه 131 دادگاه عمومي تهران كه مشعر بر الزام وي به پرداخت خسارت مادي ناشي از عدم ايفاي تعهدات مندرج در قرارداد چاپ و انتشار كتاب است موجه به نظر مي رسد زيرا در دادخواست تقديمي خواهان بدوي جزمطالبه خسارت دادرسي و خسارت كارشناسي بابت خسارات مادي خواسته اي نداشته است و در مارحل بعدي نيز خواسته را افزايش نداده است تا موجبات ورود دادگاه در رسيدگي به آن برابر موازين قانوني فراهم گردد ارجاع امر به كارشناسي نيز كه به منظور برآورد خسارت بوده است ضرورت نداشته است لذا در پرونده موضوع دادخواست بدوي اظهارنظر نسبت به خواسته اي كه مورد مطالبه نبودهاست توجيه قانوني نداشته است با نقض اين قسمت ازدادنامه چون محكوميت تجديدنظرخواه به الزام به چاپ و نشر پنج هزار جلد از كتاب چهار عارف نامدارد و پنج هزار جلد از كتاب سي حكيم و فيلسوف مسملان كه منطبق با خواسته و منبعث از حقوق وي ناشي از قراردادهاي منعقده فيمابين مي باشد صحيحا" و موجها" اصداريافته است با رد اعتراض تائيد و استوار مي گردد. ضمنا" تجديدنظرخواه ملزم به پرداخت مبلغ 11200 ريال در حق تجديدنظرخوانده بابت خسارات دادرسي مرحله اول خواهد بود. راي صادره قطعي است.
رئيس شعبه 26 دادگاه تجديدنظراستان تهران مستشاردادگاه
مرجع : كتاب نقد آراء قضائي - كتاب اول - زيرنظر دكتر محمدصالحي راد - چاپ روزنامه رسمي

شماره پرونده : 74/1509
شماره وتاريخ دادنامه : 192-20/2/77
مرجع رسيدگي : شعبه 131 دادگاه عمومي تهران
خواهان : ميرابوطالب ... خوانده : شركت سهامي ... خواسته : الزام به چاپ و نشر كتاب راي دادگاه در تاريخ 8/7/74 آقاي ميرابوطالب ... به طرفيت شركت سهامي ... دادخواستي به خواسته رسيدگي و الزام به چاپ و نشركتابهاي موضوع دو فقره قراردادهاي سال 1371 و جبران ضرر و زيان مادي ومعنوي ناشي از عدم ايفاي تعهد تقديم داشته است. حسب دو فقره قرارداد تنظيم شده در9/8/72 بين خواهان و خوانده چاپ و نشر دو عنوان كااب به نامهاي چهار عارف نامدار ايراني ، و سي حكيم وفيلسوف مسلمان از ناحيه خواهان به خوانده واگذار شده است در بند دوم قراردادها آمده است (شركت مكلف است حداكثر ظرف يك سال ازتاريخ صدور مجوز از طرف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي نسبت به چاپ كتاب و آماده نمودن آن براي توزيع اقدام نمايد) در ماده پنجم قرارداد هم مي خوانيم ( هر يك از طرفين قرارداد كه در اجراي تعهدات خود مسامحه نمايند مكلف به جبران خسارت وارده به رف ديگر خواهدبود) در جلسه 27/6/75 خوانده نماينده اي معرفي و اعزام ننموده ولايحه اي ارسال نداشته كه دادگاه براي بررسي و ادامه رسيدگي جلب نظر كارشناس را ضروري دانسته لذا باارجاع موضوع به كارشناسي از كارشناس سئوالات ذيل را مطرح كرده است : 1- آيا خوانده به تعهد خود عمل نموده است يا خير 2- در صورت عدم ايفاي تعهد اين ترك فعل ناشي از عدم صدور مجوزهاي لازم از ناحيه مراجع ذيصلاح بوده است يا خير 3- اگر خسارتي حادث شدهاست ميزان آن چه مقدرا مي باشد كارشناس منتخب دادگاه به موجب گزراش شماره 3341-28/9/75 پاسخ داده اند( ... عدم ايفاي تعهد به دليل عدم صدور مجوزهاي لازم نبوده است و در اثر عدم ايفاي تعهد زيان وضرر متوجه خواهان شده است ميزان خسارت وارده ... ) شركت خوانده نسبت به گزارش كارشناس معترض بوده و لايحه اي بدين منظور تقديم نموده اند: دادگاه براي جلوگيري از تضييع حق احتمالي خوانده و رعايت دقت وامعان توجه كافي به اعتراض خوانده بشرح منعكس در پرونده موضوع را به هيئتي از كارشناسان خبير و بصير محلو كرده و هيئت كارشناسان منتخب كه خود جملگي از ناشران با حسن شهرت صنعت چاپ و نشر مي باشند در گزارش 3991-27/12/76 خود با جواب دادن به پرششهاي دادگاه خوانده رامسئول شناخته و جبران ضرر و زيان را به لحاظ عدم ايفاي تعهد بر عهده وي دانسته اند هرچند اين اظهارنظر مورد اعتراض خوانده قرار گرفته است اما اعتراض مطروحه موجه ومتكي به دليل نبوده و چون از جانب ديگر اظهارنظر كارشناسان در اساس موضوع منطبق با اوضاع واحوال محقق ومسلم قضيه مي باشد اعتراض خوانده را مردود اعلام مي نمايد. و نظر به اينكه : 1- استناد شركت خوانده در لايحه 3223-20/9/75 به عدم تصويب شوراي آموزش شركت سهامي ... بيمه ... در چاپ انتشار كتاب سي حكيم و فيلسوف مسلمان و اعلام آن ذيل شماره 973/5/2 مورخ 26/6/74 به خواهان پس از انعقاد قرارداد موثر در مقام نيست زيرا اگر چنين ضرورتي وجود داشت شركت خوانده مي بايست قبل از اقدام به انعقاد قراردادنظر شوراي آموزش شركت را تحصيل مي نمود. 2- شركت خوانده در لايحه 2222-20/9/75 با استدلال ( ... تكليف طرف قرارداد براي چاپ كتاب ظرف يك سال بوده و پس از آن تكليفي به چاپ ندارد ممكن است به استناد ماده 5 قرارداد بحث مطالبه خسارت مطرح باشد كه در اين خصوص چون بيمه ... ظرف مدت كوتاهي از انعقاد قراردادمراتب عدم چاپ را اعلام داشته و قصور احتمالي مرتكب نگرديده بحث مطالبه خسارت منتفي است... الف - روشن ومدلل ننموده است كه به چه مجوزي اختيار فسخ قرارداد را به دست آورده است. با ذكر مطلب فوق تلويحا" به عدم ايفاي تعهدخوداقراردارند 3- شركت خوانده در لايحه 3773-8/11/75 آورده اند:(الف ... تصميم به عدم چاپ كتاب سي حكيم و فيلسوف مسملان نيز در تاريخ 15/12/72 (يعني حدود چهارماه پس از انعقاد قرارداد) اتخاذ شده و بلافاصله نيز به اطلاع خواهان رسيده است بدين ترتيب آقاي خواهان مي توانسته نسبت به چاپ كتاب از طريق ديگر اقدام نمايد. (هرچند تصميم يك جانبه شركت خوانده در26/6/74 به اطلاع خواهان رسانده شده است اما چون به موجب ماده سوم قرارداد صاحب اثر كليه حقوق خود نسبت به اثر موضوع قرارداد را به مدت پنج سال به شركت خوانده واگذار كرده است بالطبع مجازنبوده كه خلاف شرايط قراردادي نسبت به چاپ كتاب از طريق ديگر اقدام نمايد از اين رو اين استدلال بلاوجه و مردود مي باشد. ب - خوانده مدعي است كه مولف به طور ضمني و عملي با تقليل تيراژ كتاب چاپ شده چهار عادل نامدار موافقت كرده است كه با انكار مولف بار اقامه دليل بر عهده شركت خوانده مي باشد كه خوانده نيز صرفا" به بيان ادعا اكتفا نموده و دليل و متسندي ابراز نداشته است ج - خوانده با ذكر عبارت ( ... با توجه به اينكه شركت سهامي بيمه ... صرفا" چهارماه موجب معطلي آقاي خواهان در جهت چاپ كتاب گرديده چه مبلغي بايد به اصطلاح تحت عنوان خسارت پرداخت كند.) في الحقيقه بر تخلف خودازاجراي شرايط قراردادي گواهي داده و بدون توجه به مدت پنج ساله قرارداد كه براي طرفين لازم الاتباع بودهاست بدون استدلالي از كنارآن به سادگي گذشته اند. 4- لايحه 389-20/2/77 شركت خوانده كه در اعتراض به گزارش هيئت كارشناسان تنظيم وتقديم شده است در آن قسمت كه بعنوان اعتراض است كه قبلا" اظهارنظر شده است ودر قسمتي كه در ماهيت امراست بيشتر تكرار وتاييد مطالب لوايح قبلي است و خلاف اعتقاد خوانده شرط مندرج در ماده پنجم قراردادناظر به جبران خسارت مي باشد از اين رو خلاف شرع شمردن مطالبه خسارت قانونا" مقبول نيست. بنابراين با توجه به مواد221 و222 و 226 قانون مدني و مواد دوم و پنجم و نوزدهم قانون حمايت حقوق مولفان و مصنفان و هنرمندان مصوب 11/10/48 و ماده يك قانون مسئوليت مدني مصوب 7/2/1339 ادعاي خواهان را من حيت المجموع وارد و ثابت دانسته و با ملحوظ داشتن ماده 2قانون مسئوليت مدني ونظر به اينكه عمل خوانده در عدم ايفاي تعهد به گونه اي نبوده و نيست كه موجب خسارت معنوي خواهان شده باشد و با عنايت به اينكه خواهان نسبت به گزارش آقاي كارشناس بدوي اعتراض نكرده است و بدين وصف مبالغ معينه از ناحيه وي را پذيرفته است خوانده را بابت جبران خسارت مادي ناشي از عدم ايفاي تعهدات قراردادي خوا به پرداخت بمبلغ 500/912/16 ريال در حق خواهان محكوم مي نمايد خواسته خواهان نسبت به مازاد محكوم به رد بوده و صدور اجرائيه نيز منوط به پرداخت هزينه دادرسي است در مورد خواسته الزام به چاپ و نشر كتابهاي موضوع دو فقره قراردادهاي سال 1371 نيز با قبول ادعاي مطروحه خوانده را ملزم به چاپ ونشر دو هزار جلد ديگر از كتاب چهار عارف نامدار و پنج هزار جلد از كتاب سي حكيم و فيلسوف مسلمان منطبق با قراردادهاي منعقده مي نمايد اين راي حضوري و ظرف 20 روز پس از ابلاغ قابل اعتراض در محاكم تجديدنظر استان تهران است.
رئيس شعبه 131 دادگاه عمومي تهران
شماره پرونده : 77/26/983
شماره و تاريخ دادنامه : 1137-22/9/77
مرجع رسيدگي : شعبه 26 دادگاه تجديدنظراستان تهران
تجديدنظرخواه : شركت سهامي ... تجديدنظرخوانده : آقاي ميرابوطالب ... تجديدنظرخواسته : دادنامه شماره 192 - 20/3/77 صادره از شعبه 131 دادگاه عمومي تهران راي دادگاه اعتراض تجديدنظرخواه نسبت به آن قسمت از دادنامه 192-20/3/77 صادره از شعبه 131 دادگاه عمومي تهران كه مشعر بر الزام وي به پرداخت خسارت مادي ناشي از عدم ايفاي تعهدات مندرج در قرارداد چاپ و انتشار كتاب است موجه به نظر مي رسد زيرا در دادخواست تقديمي خواهان بدوي جزمطالبه خسارت دادرسي و خسارت كارشناسي بابت خسارات مادي خواسته اي نداشته است و در مارحل بعدي نيز خواسته را افزايش نداده است تا موجبات ورود دادگاه در رسيدگي به آن برابر موازين قانوني فراهم گردد ارجاع امر به كارشناسي نيز كه به منظور برآورد خسارت بوده است ضرورت نداشته است لذا در پرونده موضوع دادخواست بدوي اظهارنظر نسبت به خواسته اي كه مورد مطالبه نبودهاست توجيه قانوني نداشته است با نقض اين قسمت ازدادنامه چون محكوميت تجديدنظرخواه به الزام به چاپ و نشر پنج هزار جلد از كتاب چهار عارف نامدارد و پنج هزار جلد از كتاب سي حكيم و فيلسوف مسملان كه منطبق با خواسته و منبعث از حقوق وي ناشي از قراردادهاي منعقده فيمابين مي باشد صحيحا" و موجها" اصداريافته است با رد اعتراض تائيد و استوار مي گردد. ضمنا" تجديدنظرخواه ملزم به پرداخت مبلغ 11200 ريال در حق تجديدنظرخوانده بابت خسارات دادرسي مرحله اول خواهد بود. راي صادره قطعي است.
رئيس شعبه 26 دادگاه تجديدنظراستان تهران مستشاردادگاه
مرجع : كتاب نقد آراء قضائي - كتاب اول - زيرنظر دكتر محمدصالحي راد - چاپ روزنامه رسمي