رای وحدت رويه ديوان عالی كشور

مرجع رسيدگي : شعبه 27 دادگاه شهرتسان تهران
راي مورخه   : 29/7/40
پرونده شماره : 39/203

خلاصه دعوي اين است كه زني به استناد صورت جهيزيه خود، كه به امضاي او رسيده ، درخواست صدور حكم بر محكوميت او كرده است 0 زوج در برابر دفاع كرده كه خواهان در غيبت او كليه اموال خود را به ضميمه اثاث او به سرقت برده است 0 دادگاه بخش نيز به اين استدلال كه ( خواهان دليلي بر بقاي جهيزيه در يد زوج اقامه نكرده ) دعوي را محكوم به رد كرده است 0 پس از طرح دعوي پژوهش ، در دادگاه شهرستان ، بدين شرح اظهار نظر شده است :

راي دادگاه
در خصوص مطالبه : 1 - سه دست لباس سنگين (شال ) و دو دست (كوردي ) مقوم به سه هزار ريال 2 - اسباب حمام با دو بقچه مخمل و چلوار مقوم به يك هزار و پانصدريال 3 - بقچه حمام مخمل زري با20 متر پارچه كوردي مقوم به يك هزار و پانصدريال :
نظر به اينكه ، اموال مذكور در عداد اشيائي است كه عرفا" در تصرف زوجه است و معمولا" مورداستفاده زوج قرار نمي گيرد ، و ماده 56 آئين نامه اجراي ثبت ، با توجه به همين اماره ، آن قسمت از اثاث البيت را كه عادتا" مورد استعمال زنانه دارد ملك او تلقي كرده است .
نظر به اينكه ، امضاء ذيل صورت جهيز واعلام زوج بر اينكه :
( اشياء مرقومه فوق تماما" تحويل اينجانب گرديده ) عرفا" دلالت ندارد كه اشياء مذكور در تصرف انحصاري وي قرا گرفته ، بلكه با اين عبارت زوج تاييد كرده است كه آن اشياء كه در زندگي مشترك زوجين قرار مي گيرد به زوجه تعلق دارد . بنابراين نسبت به البسه و اشياء مورد مطالبه كه استفاده از آن اختصاص به خواهان دارد ، نامبرده در صورتي مي تواند از زوج خوا استرداد آن را بخواهد ، كه انتزاع يدخود و تصرف انحصاري زوج را در دادگاه ثابت كند .
نظر به اينكه ، پرونده امر از اين حيث مقرون به دليل قاطعي نيست ، و خروج زوجه از خانه زوج نيز ، به تنهايي و بدون هيچگونه قرينه اي ، حاكي از خلع يد زوجه از تمام جهيزيه خود نيست ، لذا در اين قسمتدادنامه پژوهشخواسته دائر بر بطلان دعوي بانو ... در نتيجه استوار مي شود .
و در خصوص مطالبه ساير اشياء مندرج در ورقه عادي 28/11/1337: نظر به اينكه ، طبيعت اموال مذكور به نحوي است كه مورد استفاده زوجين قرار مي گيرد ، و عادتا" استعمال آن اختصاص به زوجه ندارد ، و بنابراين پس از ورود اموال در خانه زوج قهرا" در تصرف او قرار مي گيرد .
نظر به اينكه ، آقاي ... به طور مكرر آوردن اشياء را به خانه خود اعتراف و منتهي ادعا كرده است كه ، بانو ... پس از خروج از خانه وي جهيزيه را برده است واين ادعانيزمقرون به دليل نمي باشد0
نظر به اينكه ، پژوهشخوانده در صورتمجلس مورخه 19/4/40 ضمن توضيحات خود تصديق كرده است كه پژوهشخواه بيش از مدت سه ماه با او به سر نبرده است ، و عرفا" در اين مدت كوتاه بعيد به نظرمي رسد كه اشيايي از قبيل ظروف مس و سماور و غيره در اثر كثرت استعمال از بين رفته باشد ، و بنابراين بقاء اشياء مورد مطالبه در دست پژوهشخوانده موافق با اصل و ظاهر است ، و دليلي كه خلاف مدلول اصل و ادعاء نامبرده را در خصوص بردن جهيز اثبات كند به دادگاه تقديم نشده است .
نظر به اينكه ، بشرح تصميم مورخ 14/7/1339، پژوهشخوانده براي بيان اوصاف و قميت اقلام مختلف جهيزيه به دادگاه دعوت شده ، و پس از تعيين اين خصوصيات ، محكمه ضمن صدور قرار تحقيق از آقاي .... از پژوهشخوانده دعوت كرده است كه براي ملاحظه اوصافي كه ولي زوجه از جهيزيه شمرده حاضر شود و بو نوبه خو توضيحات لازم را بدهد و نامبرده در مقام بيان توضيح در جلسه 19/4/40 گفته است كه : ( در جهيزيه كه زوجه من مطالبه مي كند، هر چند به منزل من آورده است ولي از تاريخ ازدواجش بيش از سه ماه در خانه من نماند ... ) واز اين بيان به خوبي بر مي آيد كه درباره خصوصيات ذكر شده طرفين اختلافي ندارند0
بنا به مراتب مذكور، با ععلام فسخ دادنامه پژوهشخواسته ، در اين خصوص پژوهشخوانده محكوم مي شود كه اشتياء زيررابه پژوهشخواه تسليم كند0000
1 - كمد به ابعاد20/1در5/1 با چوب سه لائي و جنگلي و آئينه تمام قد مقوم به 2000 ريال 
2 - يك طشت و آفتابه و لگن و پارچ و سيني و سه كاسه وكفگير و ملاقه جمعا" به وزن 15 كيلو مقوم به 2000 ريال 
3 - رختخواب مخمل قرمز با آستر گاندي آبي مقوم به 4200 ريال 0
4 - يك دست كامل چيني گل سرخي مقوم به 2000 ريال 0
5 - سماور ورشوي ذغالي با سين يوكساه و زيراستكاني (ارتفاع سماور قريب نيم متر) مقوم به 1100 ريال 0
6 - يك جفت پرده قهوه اي رنگ به طول 5 متر (از پارچه متري 13 توماني ) با چوب آن جمعا"1900 ريال 0
7 - والين پشت دري از تورگل مخملي به طول 5/5 متر يك دست به ارزش 600 ريال 
ضمنا" پژوهشخوانده موظف است كه مبلغ 937ريال بابت حق الوكاله مرحله نخستين و هزينه دادرسي هر دو مرحله به پژوهشخواه بپردازد0 راي فرجام پذير است 0
رئيس شعبه 27 دادگاه شهرستان تهران - ناصركاتوزيان

مرجع :
كتاب عدالت قضائي ،گزيده آراء،تاليف دكتركاتوزيان ،انتشارات
دادگستر،چاپ اول ،بهارسال 1378

135