رای وحدت رويه ديوان عالی كشور

تاريخ رسيدگي : 30/81/1372
دادنامه شماره : 72/547 شعبه 18 ديوان

خلاصه جريان پرونده :
در تاريخ 7/10/1361 تجديدنظرخواه دادخواستي بطرفيت تجديدنظر خواندگان بخواسته خلع يد از مقدار سه خمس مشاع باستثناءثمن اعيان از دكاكين شماره 383و384 فرعي از پلاك يك اصلي بخش سه قوچان واقع در فاروج مقوم بمبلغ دويست و ده هزار ريال تقريبي وخسارت تسليم دادگاه حقوقي عمومي قوچان نموده كه بكلاسه 81/8/61 مدني عمومي ثبت گرديده و بشرح دادخواست توضيح داده است كه (خواندگان بدون مجوز قانوني نسبت بمقدار سه خمس مشاع باستثناء ثمن اعيان دكاكين پلاك شماره 383و384 فرعي ملكي اينجانب واقع درفاروج وضع يدنموده اند و تا كنون آنچه بنامبردگان مراجعه و مطالبه سهم وخلع يد شده جوابي نداده اند از اين جهت باستناد يك برگ نحوه مالكيت كه حاكي بر مالكيت اينجانب بوده و در مقام دادخواهي برآمده تقاضاي تعيين وقت رسيدگي و احظار خواندگان و صدور حكم خلع يدله خود و عليه خواندگان را دارم عنداللزوم جلب نظر كارشناس قانوني از موارد استفاده است همچنين خواسته پرونده ثبتي وملاحظه آن ) مرجوع اليه ضمن تعيين وقت طرفين را براي رسيدگي دعوت نموده است در تاريخ 11/12/61 دادگاه تشكيل جلسه داده خواهان بشرح دادخواست تقاضاي رسيدگي و صدور حكم نموده است 0 آقاي (الف ) گفته من پلاك 696 را از... خريداري نموده ام سند دارم آقاي (ب ) اظهار داشته است من يك باب دكان را بموجب سند رسمي از آقاي (ج ) خريده ام و شماره پلاك آن 790 است و خواندگان اضافه كردند در مغازه مورد مالكيت خواهان تصرف ندارم و دعوي متوجه ما نيست و خواهان اضافه كرده است ابتدا تقاضاي ملاحظه پلاكهاي ياد شده و سپس تحقيق و معاينه محلي رادارم و دادگاه ملاحظه (پلاكهاي 283و284فرعي از يك اصلي وپلاكهاي 969فروعي از970 جدا شده از سيصد و سه فرعي واقع در قريه فاروج بخش سه قوچان را ضروري تشخيص داده است ضمن تعيين وقت و دعوت طرفين پرونده هاي ثبتي را مطالبه كرده است و روز22/3/63 جلسه دادگاه با حضور اصحاب دعوي و آقاي (د) نماينده ثبت اسناد تشكيل شده وخواهان اظهارات قبلي را تكرار نموده و خوانده اعلام كرده اند پلاك 969و970 ملكي خريداري خودشان را در تصرف داند نماينده ثبت اسناد گفته است هر يك از پلاكهاي 383و284 و969و970 از شماره سيصد وسه فرعي در قريه فاروج پرونده جداگانه دارند كه براي پلاكها969و970 فرعي سند مالكيت بنام آقاي ه صادر وتسليم شده است و دادگاه قرار ارجاع امر بكارشناس صادر نموده است تا كارشناس منتخب با حضور نماينده اداره ثبت و با ملاحظه پرونده هاي ثبتي پلاكهاي 283و284 را درمحل نزاع و معاينه محل تعيين كند پلاكهاي فوق الذكر در تصرف خواندگان يا در تصرف غير اينها و يا داخل جاده افتاده است همچنين قرار معاينه و تحقيق محلي صادر نموده است كه عضو مجري قرار از محل مورد اختلاف معاينه ومراتب را در صورتمجلس منعكس و از گواهان خواهن  چنانچه گواه معارضي از ناحيه خواندگان معرفي شودتحقيقات نمايد و در روز 8/5/62 جلسه دادگاه با حضور طرفين وكارشناس تشكيل شده و پس از تفهيم مقررات كارشناسي بكارشناس واداي سوگند كارشناس اعلام كرده ظرف دو هفته نظريه خود را اعلام خواهد داشت و آقاي كارشناس منتخب طي لايحه اي كه بشماره 271669/5/62 ثبت گرديده نظريه خود را اعلام نموده است و پس از ابلاغ بطرفين خوانده بشرح لايحه اي كه بشماره 12295/6/62 ثبت شده نسبت بنظريه كارشناسي اعتراض نموده اند و دادگاه ضمن تعيين وقت و كارشناس را براي اخذ توضيح از كارشناس دعوت و پرونده هاي ثبتي پلاكهاي 283و284و696و970 فرعي از يك اصلي فاروج را مطالبه كرده است و در روز21/8/68جلسه دادگاه با حضور خواهان يكي از كارشناسان تشكيل شده و باستماع توضيحات كارشناس حاضر باستيصال در جهت اعلام نظريه دقيق ترموافقت نموده است و در تاريخ 10/9/1370 دادگاه حضور آقاي رئيس ثبت قوچان با كه يكي از كارشناسان بوده براي ملاحظه نظريه هيئت كارشناسان و اداي توضيحات ضروري تشخيص داده و ضمن تعيين وقت طرفين وكارشناس مذكور آقاي (ت ) تشكيل شده و پس از استماع توضيحات خواهان و كار شناس حاضر(رئيس ثبت قوچان ) دادگاه پس از كسب عقيده آقاي مشاور ختم رسيدگي را اعلام و راي تجديدنظرخواسته را بشرح زيرصادرنموده است (در مورد دادخواست ... بطرفيت آقايان 1 ((الف )) 2((ب )) به خواسته خلع يد از مقدار سه خمس مشاع باستثناي ثمن اعياني از دكاكين پلاكهاي 283و284 فرعي از يك اصلي بخش سه قوچان ونيز ابطال انساد مالكيت پلاكهاي 969و970 فرعي مجزي شده از303 فرعي از يك اصلي واقع در بخش سه قوچان با توجه باينكه هييت نظارت ثبت استان خراسان طي نظريه مضبوط در پرونده اعلام داشته در مورد اختلاف في مابين سند معارض صادر نشده است و نسبت به پلاكهاي 283و284 مورد ادعاي خواهان تا كنون سند مالكيت صادر نشده است و با وصف اينكه حسب گزارش اداره ثبت اسناد در مورد پلاكهاي 69و970 فرعي مجزي شده از303 فرعي مالكيت صادر گرديده است و نسبت بپلاكهاي مذكور حسب محتويات پرونده ثبتي آگهي نوبتي منتشر گرديده و آگهي تحديدحدود نيز شده است و در مهلت مقرر قانوني اعتراض به آگهي هاي مذكور از طرف مجاورين بعمل نيامده است و متعاقب آن سند مالكيت صادر شده است و ترتيب اعتراض به ثبت در ماده 16 بعد قانون ثبت مقرروتعيين گرديده است و با عنايت باينكه نسبت به پلاكهاي 283و284 حسب گزارش نماينده ثبت بشرح مضبوط در صورتجلسه مورخ 18/1/63 فقط تقاضاي ثبت گرديده و تا كنون تشريفات ثبتي انجام نشده و ملك موصوف با صدور اجمالي اظهارشده و آگهي نوبتي و تحديد حدود نسبت به آن صادر نشده است و ماده 22 قانون ثبت كسي را مالك مي شناسد كه ملك مطابق قانون در دفتر املاك به ثبت رسيده باشد كه در مانحن فيه مصداق ندارد علاوه بر مطالب و دلائل فوق چون حسب اظهار و اقرار مقداري از پلاك مذكور در طرح تعريض و احداث ميدان فاروج قرار گرفته و از بين رفته است و نيز بلخاظ اينكه كارشناسان منتخب درمراحل مختلف نتوانسته اند بطورمنجز و قطعي اظهارنظر كنند و هر چند كه تجاوز از حدود اجمالي در تحديد حدود پلاكهاي 970و969 اعلام داشته اند وليكن اعلام داشته اند كه احراز اينكه پلاكهاي مورد تقاضاي خواهان با پلاكهاي تحت مالكيت خواندگان كلا" يا جزئا" منطبق با يكديگر مي باشند مقدور نيست و با توجه باينكه حسب نظريه كارشناسان مشخص نشده است كه در طرح تعريض ميدان چه مقدار از دكاكين سابق ازبين رفته اند و نقشه هائي كه نمايانگر ميدان قبل از طرح تعريض باشددر شهرداري مشاهده نشده است و در نهايت با توجه باينكه وفق ماده 35 قانون مدني تصرف بعنوان مالكيت دليل مالكيت است مگر اينكه خلاف آن ثابت شود و با تحقيقات انجام شده در تصرف بعنوان مالكيت دليل مالكيت است مگر اينكه خلاف آن ثابت شود و با تحقيقات انجام شده در پرونده خلاف آن اثبات و احراز نگرديده لذا دعوي خواهان غير وارد تشخيص و حكم برد آن صادر و اعلام مي گردد راي صادره در حدود مقررات مصوب قابل تجدينظر در ديوانعالي كشور است 0) پس از ابلاغ رسمي خواهان طي دادخواستي نسبت به راي صادره تجديدنظرخواهي نموده و با توضيحاتي نقض راي را خواستار شده است دادگاه با اعلام بقا به عقيده خود دستور فرستادن پرونده را بديوانعالي كشورداده است دفتر دادگاه نسخه دوم دادخواست و ضمائم جهت تجديدنظرخوانده فرستاده مشاراليه بشرح لايحه اي كه بشماره 27960/10/1371 ثبت شده تاييد راي صادره را تقاضا كرده است با وصول پرونده بديوانعالي كشور بكلاسه بالا ثبت و جهت رسيدگي باين شعبه ارجاع گرديده است دادخواست و لايحه جوابيه هنگام شور قرائت خواهد شد0
هيئت شعبه در تاريخ بالا تشكيل گرديد پس ازقرائت گزارش آقاي ... عضو مميز و بررسي اوراق پرونده نسبت به دادنامه شماره 8960/7/1371 ثبت شده تاييد راي صادره را تقاضا كرده است با وصول پرونده به ديوانعالي كشور بكلاسه بالا ثبت و جهت رسيدگي باين شعبه ارجاع گرديده است دادخواست و لايحه جوابيه هنگام شور قرائت خواهدشد0
هيئت شعبه در تاريخ بالا تشكيل گرديد پس ازقرائت گزارش آقاي ... عضو مميز و بررسي اوراق پرونده نسبت به دادنامه شماره 8275/7/1371 تجديدنظرخواسته مشاوره نموده چنين راي مي دهد0

بسمه تعالي
نظر باينكه دادگاه نظريه هيئت كارشناسان دوم را كافي ندانسته و بهمين منظور حسب تصميم مورخ 5/3/69 طرفين وكارشناسان را جهت اخذ توضيخ دعوت كرده ولي بدون اخذ توضيح مبادرت بانشاءراي نموده است و از طرف ديگر طبق نظريه هيئت كارشناسان اول كه بشماره 672 11/9/66 اختلاف مساحت نيز وجود داشته است بعلاوه هيئت نظارت ثبت استان اعلام كرده در مورد اختلاف سند معارض صادر نشده است ونتيجه رسيدگي دادگاه ناقص مي باشد زيرا اولا" دادگاه مي بايستي صراحتا" نظر ثبت اسناد را در خصوص سند معارض وجود دارد يا خير استعلام نمايد بعلاوه در خصوص اختلاف مساحت اعلامي نظريه كارشناسان بوارده 11672/9/66 و همچنين اخذ توضيحات لازم از هيئت كارشناسان حسب تصميم مورخ 5/3/69 هر گونه تحقيق و رسيدگي ديگري كه براي روشن شدن موضوع ضروري باشد اقدام نمايند عليهذا مستندا" بماده سه و بند((ب )) قانون تجديدنظرآراء دادگاهها مصوب مرداد1372 راي تجديد نظر خواسته نقض و رسيدگي بهمان شعبه رسيدگي كننده محول مي شودكه با توجه بمراتب بالا رسيدگي و سپس حكم مقتضي صادر نمايند0

مرجع :
كتاب منتخب آراء ديوانعالي كشور پيرامون مسائل اراضي وآب
تاليف يداله بازگير
انتشارات فردوسي ، چاپ گيتي / 78 ، چاپ اول
149