رای وحدت رويه ديوان عالی كشور

تاريخ رسيدگي : 81712/12/74
شعبه اول دادگاه عمومي دماوند

راي دادگاه
خواسته خواهان بطرفيت خوانده اعتراض به راي كميسيون ماده 12 قانون اراضي شهري به شماره 5212 كه مورخه 14/6/63 متعلق به پلاك 1777 فرعي از سنگ 9واقع در رودهن جنب كافه معمار ميباشد0خواهان طي دادخواست و لوايح تقديمي و اظهاراتش در جلسات دادگاه چنين توضيح داده كه طبق سند مالكيت شماره چاپي 9/25795  سوابق ثبتي اداره ثبت دماوند ذيل صفحه 580 دفتر181مالك قطعه زميني از پلاك 1777 فرعي سنگ 9اصلي بوده و با توجه به سابقه احياء در سال 57 تقاضاي تفكيك آنرا به قطعات كوچكتر نموده كه صورت مجلس و نقشه تفكيكي در اداره ثبت موجود است (كه منظم به دادخواست خود به تقديم نموده است ) و بنابروضعيت زمين هاي مجاور پلاك فوق كه باتوسط كميسيون ماده 12 باير اعلام شده يا بااعلام موات بودن توسط كميسيون در مراجع قضائي پس از نقض راي حكم به باير و داير مزروعي آنها صارد شده و مضاف اينكه مجموعه پلاكهاي سنگ 9 اصلي از قديم داراي حق شرب و سابقه احياء بوده و اين پلاك هم مستثني از اين امركلي نمي تواند باشد و اگر پلاك سابقه احياء نمي داشت ملي محسوب واداره ثبت تقاضاي تفكيك را نمي پذيرفت و بطور عملي اقدام نميكرد و نهايتا" اثرات كشاورزي و كشت ديم در پلاك مورد تنازع كاملا"مشهود است تقاضاي صدور حكم بر باير بودن پلاك را نموده است 0 دادگاه جهت احراز چگونگي موضوع پرونده در مورخه 7/2/72 مبادرت به صدور قرارهاي معاينه و تحقيق محلي را جلب نظر كارشناس بصورت توامان را نموده است 0 قرارهاي مذكور در تاريخ 8/8/72 توسط آقاي مدير دفتر شعبه اجراء شده كه بشرح صورت مجلس اوراق 58 لغايت 65همراه با كروكي ترسيمي از محل مورد تنازع در پرونده موجود است 0 گواهان تعرفه شده از ناحيه وكيل خواهان (آقاي ... كه از تاريخ 10/7/72 با ابراز وكالت نامه بوكالت از خوهان در دادگاه حاضر شده اند)كه حسب مشخصات اعلامي در اوراق تحقيقات خود كشاورز و از معتمدين و اهل محل بوده اند تماما" گواهي بر وجود سابقه كشت حبوبات و احياء پلاك مذكور در سالهاي قبل از پيورزي انقلاب اسلامي را داده اند كه ايراد موثر و موجهي از ناحيه اداره خوانده نسبت به اظهارت آنان به عمل نيامه است 0 عضو مجري قرار ضمن انعكاس اظهارات طرفين دعوي و بيان وضعيت محل وقوع ملك اشاره به وجودمقداري نخاله هاي ساختماني انباشته شده در زمين نموده و اضافه كرده است كه در قسمت شرقي زمين تپه اي بصورت طبقه بندي شده و بقيه زمين بصورت تسطيح شده و داراي خاك نرم و مقداري كلش گندم مي باشد0
كارشناس بدوي بوارده 276542/9/72 اظهارنظر به باير بودن مساحت 10560 مترمربع پلاك 1777فرعي از سنگ 9 اصلي را قبل ازتاريخ 5/4/58 و قبل از تاريخ لازم الاجراء شدن قانون لغو مالكيت اراضي موات شهري و داراي سبق عمران و احياء نموده است نظريه كارشناس به طرفين ابلاغ شده ك اداره خوانده بوارده 217194/10/72ضمن اعتراض به نظريه بلحاظ اينكه نظريه فاقد مقدمات اصول علمي و دلايل موجه بوه تقاضاي رد نظريه و عنداللزوم ارجاع امر به هيات كارشناسان را نموده و دادگاه نيز در جلسه 22/10/72 قرار ارجاع امر به هيات كارشناسان را صادر نموده است 0 اعضاء هيات سه نفره كارشناسان رسمي دادگستري بوارده 21378/3/73 فقط ميزان 1000 مترمربع اززمين مورد تنازع در كنار جاده را باير تشخيص و مابقي را فاقد آثار احياء و عمران اعلام نموده اند0 اين نظريه مورد اعتراض زمين شهري واقع كه طي وارده 122124/4/73 بطور خلاصه نظر به عدم توجه هيات به عكس هاي هوايي و مشخص شدن نحوه تامين آب زراعي پلاك مذكورو عدم ارائه دليل مستثني شدن 1000 مترمربع ازمابقي سطح پلاك بصورت باير تقاضاي رد آن و تاييد نظريه كميسيون را نموده اند0 وكيل خواهان نيز بوارده 252397/4/73 ضمن اعلام اينكه در سند رسمي انتقال پلاك 1777 فرعي از 9اصلي رودهن به موكل خود قيد شده ((هرگونه اعياني و اشجاري كه در زمين غرس و احداث شده در رهن فروشنده مي باشد))و توجيها" به اينكه زمين هاي مجاور زمين موكل وي غير موات تشخيص شده اندبه اضافه اينكه چگونه موكل وي مبادرت به احياء و عمران قسمتي از پلاك نموده و مابقي را رها كرده است در صورتي كه اراضي متصل به هم و از يك جنس و نوع و داراي آمادگي يكسان براي زراعت بوده اند، تقاضاي ارجاع امر به هيات 5 نفره كارشناسان رانموده است 0 دادگاه در جلسه مورخه 29/5/73 ازاعضاي هيات كارشناسنان اخذ توضيح به عمل آورده كه مخلص توضيحات كارشناسان استناد آنان به مساحت اعلام شده در زمان حاكميت قانون كه مورخه 5/4/58 مي باشد بوده و مضافا" اينه با اصل مسلم وجود حق آبه در بنچاق مالكيت خواهان و بعد از آن مرسوم بودن كشت ديم در منطقه مي باشد0 ضمنا" اعضاء هيات پاسخ ايرادات خوانده را بشرح منعكس در پرونده داده اند0 نهايتا" دادگاه بنابر تقاضاي وكيل خواهان قرار ارجاع امر به هيات پنج نفره كاشناسان را صادر نموده واعضاء هيات منتخب دادگاه بوراده 804 مورخه 10/5/64 پس از تشريح وضعيت ثبتي و محل وقوع جغرافيايي ملك مابه التزاغ چنين اظهار نظر كرده اند((با عنايت به موارد مذكور در فوق وضع عمومي و طبيعي اراضي منطقه از لحاظ شيب زياد و ميزان بارندگي كه نسبتا" كافي براي زراعت ديم بوده ، مطالعه پروفيل (مقطع خاك ) و مشاهده كيفيت و خصوصيات خاك و تفسير و مشاهدات عكس هاي هايي مربوط به سال 1350 شمسي و (1971 ميلادي ) بررسي و تحقيقات و كسب اطلاعات از معتمدين محل و زارعين قديمي اراضي مجاور به نظر هيات ملك پلاك 1777 فرعي مجزي شده از سنگ 9 اصلي از اراضي منطقه رودهن شهرستان دماوند طبق كروكي پيوست قبل از لازم الاجراء شدن قانون لغو مالكيت اراضي شهري مصوب 5/4/58 مسبوق به احياء و عمران تحت زارعت ديم بوده بنابراين پلاك 1777 فرعي مجزا شده از سنگ 9 اصلي موات نبوده و در زمره اراضي باير محسوب مي گردد)) نظريه بطرفين دعوي ابلاغ كه اداره خوانده مجددا" بوارده 161002/6/74 ضمن خواستار توضيحاتي از هيات كارشناسان تقاضاي رد نظريه آنان و تاييد راي كميسيون ماده 12 را نموده است 0 دادگاه با حضور وكيل خوهان و نماينده خوانده وسه نفرازكارشناسان در مورخه 22/9/74 جهت اخذ توضيخ از هيات درخصوص ايرادات و اعتراض خوانده تشكيل جلسه داده كه بشرح اوراق صورت مجلس شماره 181 لغايت 184 منعكس در پرونده ابعضاء حاضر هيات توضيحات لازم بر اصول مباني استنادي در نظريه خود را بدادگاه ارائه داده اند0بنابراين با توجه به خواسته خواهان و ملاحظه مفاد صورتمجلس اجراي قرار معاينه محل و اظهارات گواهان تعرف شده از جلسه وكيل خواهان و عدم وجود ايراد موثر و موجه از ناحيه خوانده مبني برجرح گواهان و مطالعه پرونده زمين شهري بشرح منعكس درصورت مجلس مورخه 5/12/74 دادگاه وملاحظه نظريات كراشناسي بدوي و هيات هاي سه نفره و پنج نفره كارشناسان رسمي دادگستري و بويژه نظر هيات اخيرالذكر كه با اوضاع و احوال مسلم قضيه مانحن فيه در پرونده حاضر مغايرتي ندارد واز ناحيه اداره خونده نيز ايرادء و اعتراض موجه وموثري كه موجب خدشه دارشدن نظريات مذكور گردد به عمل نيامده است من حيث المجموع دعوي خواهان بنظر دادگاه ثابت تشخيص و پلاك ثبتي 1777 فرعي ازسنگ 9 اصلي رودهن را شالم تعريف مندرج در ماده 4 قانون اراضي شهري مصوب 1366 دانسته و به استناد تبصره يك ماده 12 قانون مذكور راي بر ابطال نظريه شماره 5312ك مورخه 3/8/71(14/6/63)صادره ازكميسيون مذكور در ماده 12 قانون مارالذكر و اعلام باير بودن اراضي مورد تنازع تحت پلاك ثبتي فوق صادر و اعلام مي گردد0 راث صادره حضوري و ظرف مدت 20 روز پس از ابلاغ قابل تجيدنظر در محاكم تجديدنظر تهران مي باشد0

راي شعبه 7 دادگاه تجديدنظرمتهمان تهران درتجديدنظرخواهي اراضي
فوق الذكر هيات كارشناسي كه توسط محكمه بدوي انتخاب شده يكهزارمترمربع
از پلاك ثبتي موضوع دعوي و تنازع كه در كناز جاده واقع شده باير تشخيص داده اند و مابقي را فاقد سابقه احياء اعلام داشته اند اعتراض موجهي نسبت به نظريه مذكور و راي تجديدنظرخواسته بشماره 74/1712 صادره از شعبه اول دادگاه عمومي شهرستان دماوند عنوان نشده است عمده اعتراض اداره زمين شهري حول اين محور است كه پلاك مورد ترافع سنگلاخ است و در سراشيبي واقع شده كه با عنايت به صراحت نظريه هيات كارشناسي و با توجه به صلاحيت فني هيات مذكور اين اعتراض فاقد پايگاه قانوني استعليهذا با رد اعتراض و با الاح دادنامه فوق الاشعار در اين زمينه كه راي مذكور ناظر به يكهزار مترمربع زمين حاشيه جاده مي باشد عينا" تاييدمي گردد0

مرجع :
كتاب منتخب آراء ديوانعالي كشور پيرامون مسائل اراضي وآب
تاليف يداله بازگير
انتشارات فردوسي ، چاپ گيتي / 78 ، چاپ اول
149