رای وحدت رويه ديوان عالی كشور

تاريخ : 11/9/74   شماره دادنامه 1085    پرونده كلاسه 74/3/855 مرجع رسيدگي : شعبه سوم دادگاه تجديدنظر دادگستري استان تهران با حضور امضاء كنندگان ذيل 0
تجديدنظرخواهان : آقاي دكتر ...  با وكالت آقايان سيد ...  ساكن
تهران
تجديدنظرخواندگان : آقايان عين الله و حجت الله  ...  با وكالت آقاي سيدعبدالمناف  ... 
خواسته : تجديدنظرخواهي از دادنامه 1866/7/74 صادره ازشعبه 19 دادگاه عمومي قم 0

گردشكار: تجديدنظرخواه دادخواستي بخواسته فوق تقديم داشته كه به شعبه سوم ارجاع و پس از ثبت بكلاسه فوق و انجام تشريفات قانوني مورد رسيدگي واقع و سرانجام در وقت فوق العاده دادگاه تشكيل و با بررسي اوراق ومحتويات پرونده ختم دادرسي را اعلام و بشرح ذيل مبادرت بصدور راي مينمايد0

" راي دادگاه "
تجديدنظرخواهي آقاي دكتر سيدشفيع  ...  با وكالت آقايان سيد حبيب الله  ...  و علي  ...  و تجديدنظرخواهي حسين  ...  با وكالت آقاي سيدحبيب الله  ...  بطرفيت آقايان عين الله و حجت الله  ...  با وكالت آقاي سيدعبدالمناف  ...  نسبت به دادنامه شماره 1866/7/1374 شعبه نوزده دادگاه عمومي شهرستان قم كه بموجب آن تجديدنظرخواه باتهام معامله معارض در حدود ماده 117 قانون ثبت اسناد و املاك به تحمل سه سال حبس تعزيري محكوم شده اند خلاصتا" اين است كه بموجب سوابق ثبتي تجديدنظرخواهان مالك قسمتي از پلاكهاي 391 فرعي از58 اصلي و نيز409 فرعي از58 اصلي باقيمانده در مورد معامله ميباشند0
قولنامه هاي 19/2/53 و20/12/53 كه مدرك محكوميت آنان قرارگرفته است با تنظيم سند رسمي فاقد اعتبار بوده و اصولا" سند رسمي 111372/2/54 نمي تواند معارض با آنها باشد كه اينك دادگاه با ملاحظه لوايح وكلاي تجديدنظر خواهان و نيز جوابيه وكيل تجديدنظر خواندگان و اوراق پرونده اتهامي اولا" از آنجا كه حسب راي هئيت عمومي ديوانعالي كشور منتشره در روزنامه رسمي  168144/10/1351 شرط تحقق بزه موضوع ماده 117 قانون ثبت اسناد و املاك اين است كه دو معامله يا تعهد نسبت به يك مال هر دو با سند رسمي و قابل تعارض باشند و در نقاطي كه ثبت رسمي اسناد مربوط به عقود و معاملات اموال غيرمنقول بموجب بنداول ماده 47 قانون مزبور اجباري باشند سند عادي راجع به معامله آن اموال مطابق ماده 48همان قانون در هيچيك از ادارات و محاكم پذيرفته نبوده و قابل معارضه با سند رسمي را نخواهد بود بنابراين حتي در فرض كه معامله موضوع قراردادهاي عادي مورخ 19/2/53 و20/12/53 كه دستاويزبزهكاري تجديد نظرخواهان قرار گرفته به مندرجات سند رسمي شماره 1112721/2/54 دفتر شماره 422 تهران معارض باشد از آنجا كه قولنامه هاي مدركيه حسب مقررات آمره مادتين 47و48 قانون ثبت مملك نبوده و با تنظيم سند رسمي نمي تواند مستمسك قانوني براي انتقال باشد بنابراين اعتراض وكلاي تجديدنظر خواهان را به اين اعتبارواردتشخيص مستندا" به راي وحدت رويه مرقوم بعلت عدم تحقق بزه معامله معارض دادنامه معترض عنه را كه در غير مورد و محل قانوني صادره شده نقض و به برائت تجديدنظر خواهان راي ميدهد0 ثانيا" نظر باينكه حسب استعلاميه هاي ثبتي پيوست به شماره 19633و19632 مورخ 7/9/72 ثبت قم آقاي سيدشفيع  ...  مالك 12سهم از پلاك 391 فرعي از58 اصلي و سه سهم از پلاك 409 فرعي از58 اصلي باقميانده در مورد معامله يا تجديدنظرخواندگان است 0 دادگاه عنايتا" باينكه مندرجات قولنامه ها با سند رسمي مزبور متعارض  نبوده و بجز آنچه كه موضوع قولنامه ها قرارگرفته بقيه اراضي بنام تجديدنظرخواه باقيمانده است و اينكه حسب دادنامه قطعي شماره 7464/12/73 كه در مقام تجديدنظرخواهي از دادنامه سابق الصدور16568/9/73 دادگاه عمومي قم صادر گرديده طرفين در پلاكهاي مابه النزاع مشاعا" مالك بوده و مالكيت آنها در اين پلاكها بنحو اشاعه مستقر و در تمام اجزاء و ذرات آن انتشار دارد و بهمين جهت دعوي حقوقي طرفين در مورد ابطال سنددر دادگاه عمومي قم مطرح است 0 دادگاه با توجه به تعدد و پراكندگي پلاكها سوءنيت تجديدنظرخواهان را منتفي و بنا به جهات و دلائل مذكوره اقدام آنان را مسئول ديگر عناوين جزائي نميداند و راي به برائت آنان صادر مينمايد0 اين راي قطعي است 0

* سابقه *

" راي دادگاه "
در خصوص اتهام متهمان 1 سيدشفيع  ...  2 حسين  ...  مبني بر انتقال مال غير بنحو انجام معامله و تنظيم سند رسمي معارض بدين توضيح كه آقاي سيدشفيع  ...  باستناد در سند رسمي ثبت مالكيت مقداري از پلاك اراضي واقع در قريه طغر و در بخش 9 قم را به شرح زير دارا بوده است 0
1 سند شماره 32763 19/12/1332 دفترخانه 8 قم : فروشنده آقاي محمد ...  و غيره ورثه باتو تاجماه  ...  خريداري دكترسيدشفيع  ...  مورد معامله :
18 سهم مشاع از72 سهم از 216 سهم 9 دانگ اراضي طغرود پلاك 417 از 58 اصلي بخش 9قم 0
9 سهم مشاع از24 سهم ششدانگ دوقطعه زمين مزروعي پلاك 409376از58 اصلي بخش 9قم 0
18 سهم مشاع از24 سهم ششدانگ قطعه زمين مزروعي پلاك 391از58اصلي 0
2 سند193826/3/1319 دفترخانه 6 قم خريداري شمس الدين  ...  (پدر متهم رديف اول ) فروشنده آقاي زند ...  موادمعامله :
يك دانگ مشاع از ششدانگ هر يك از قطعات اراضي 403398392376 409 فرعي از58 اصلي بخش 9 قم كه اراضي مذكورپس ازفوت (شمس الدين  ...  به فرزندانش (سه پسر و يك دختر منتقل مي شود) كه آقاي سيدشفيع  ...  و بانو منيژه سادات  ...   كليه مايملك خود اعم ازموروثي وخريداري شده من جمله ارتاضي مندرج در دو فقره اسناد رسمي مذكور را طي دو قولنامه به تاريخهاي 19/12/1353 و 20/12/1353 را به بيع قطعي منتقل مي نمايند به خريداري عين الله  ...  كه قولنامه هاي مصدق ضميمه پرونده مي باشد متعاقبا" در اجراي به ثبت رساندن معاملات فوق الذكر دردفترخانه رسمي 422 تهران اسناد زير را تنظيم وبه ثبت مي رسانند0
1 سند رسمي شماره 1113719/12/1354 دفترخانه 422 تهران بين متعاملين كه مورد متنازع نمي باشد0
2 سندرسمي شماره 1113721/12/1354 دفترخانه 422 تهران فروشندگان آقاي دكتر شفيع  ...  و بانو منيژه  ... ودونفر برادرشان خريدار آقاي حاج عين الله حملي ولايتا" از طرف دو فرزند صغير خود بنامان منصور و منوچهر ...  بالمناصفه مورد معامله :
پنج سهم مشاع از شش سهم از نيم دانگ مشاع از ششدانگ قطعات پلاكهاي 403398392376و409 فرعي از صالي 58 بخش نهم ، قم 0
پنج سهم مشاع از شش سهم از يك نيم سهم مشاع از 12 سهم از ششدانگ قطعات پلاكهاي 426408397389381 فرعي از كداصلي 58 بخش 9قم 0
پنج سهم مشاع از شش مشاع از72 سهم نه دانگ پلاك 417 فرعي از اصلي 58 بخش 9قم 0
پنج سهم مشاع از شش سهم از نه سهم از24 سهم شش دانگ زمين 0409
پنج سهم مشاع از شش سهم از هجده سهم از24 سهم ششدانگ قطعه زمين پلاك 391 فرعي از 58 اصلي 0
3 سند رسمي 1113724/2/1354 دفترخانه 422 تهران فروشندگان و سيدشفيع  ...  و بانو منيژه  ...  و دو نفر برادرانشان و خريداري حسين  ...  مورد معامله 0
يك سهم مشاع از شش سهم از نيم دانگ مشاع از ششدانگ 392376 409403398فرعي از58 اصلي واقع در بخش 9 قم 0
يك سهم مشاع از شش سهم از يك و نيم سهم مشاع از 12 سهم از ششدانگ زمينهاي 0416708397389381
يك سهم مشاع از شش سهم از18 سهم مشاع از72 سهم نه دانگ اراضي مشاع پلاك 0417
يك سهم مشاع از شش سهم از نه سهم از24 سهم ششدانگ قطعه زمين 0409 يك سهم مشاع از شش سهم از18سهم از24سهم 0391
4 سند شماره 536282/10/1356 دفترخانه 15 قم باستنادوكالتنامه 2818155/1/1356 فروشندگان شفيع  ... وبانو منيژه  ...  وبرادرانشا خريدار آقاي عين الله  ... 
پنج ششم يك سهم مشاع از نه سهم ششدانگ پلاك 384فرعي بانضمام 0 يك سهم مشاع از هيجده سهم مشاع كه هحده سهم مشاع معادل است با سه سهم از12 سهم ششدانگ 5قطعه زمين 0416408397389381
با توجه بموارد معامله قولنامه هاي مورخ 19/12/1353و30/12/1353 و اسناد رسمي تنظيم و به ثبت رسيده به استثناي نيم دانگ مشاع از شش دانگ هر يك از زمينهاي پلاكهاي 376و392و398و403و459 كل فرعي از 58 اصلي بخش 9قم 0 كه سند رسمي تنظيم نشده است ( تذكر اينكه آقايان مرتضي و علي هر دو ...  دو نفر از وراث سهم الارث خودرا به آقايان سيد شفيع و بانو منيژه  ...  منتقل نموده اند) همانطور كه مفاد و مدلول اسناد رسمي بيانگر آن است مبناي تقسيم سهام فروخته شده به دو نفر خريدار (حاج عين الله  ...  و حسين  ... ) از مايملك فروشندگان در كليه پلاكهاي مورد معامله (اسناد رسمي شماره 13721 11/2/54و1113724/2/54 دفترخانه 422 تهران ) مقسم (شش ) معين كه پنج سهم از شش سهم مايملك فروشندگان از پلاكهاي مورد معامله دردوسند اخيرالذكر به آقاي عين الله  ...  و يك سهم از شش سهم مايملك فروشندگان به آقاي حسين  ...  تعلق گرفته است و با كمي دقت درمفاد و مدلول اسناد روشن ميگردد كه در مورد كليه مايملك آقاي سيد شفيع  ...  و بانو منيژه  ...  من جمله در پلاكهاي 417409391 به جز (نيم دانگ مشاع از شش دانگ هر يك از زمينهاي پلاكهاي 398392376 409403 كل فرعي از58 اصلي بخش 9قم ) سند رسمي تنظيم وچيزي باقي نمانده است و پلاكهاي اخيرالذكر نيز مورد معامله در دو فقره قولنامه مارالذكر ميباشد با توجه به مستندات مذكور با اينكه آقاي دكتر سيد شفيع  ...  و خانم منيژه السادات  ... هيچ گونه مالكيت و تصرفات ديگري در پلاكهاي 398392417409351 و403 اصلي از 58 اصلي بخش 9 قم از سال 1353 به بعد نداشته اند در تاريخ 1/9/1372و 23/12/71 و19/11/1371 اقدام به تنظيم سه فقره وكالتنامه ونتيجتا" انتقال مال غير با تنظيم سند رسمي معارض بشرح ذيل مي نمايند0
1 طبق سند 3072595/9/1372 دفترخانه 15 قم آقاي حسين  ...  به موجب وكالتنامه 129073/9/1372
دفترخانه تهران از طرف آقاي سيد شفيع  ...  اقدام به فروش و انتقال 12 سهم مشاع از 18 سهم مشاع از24 سهم ششدانگ پلاك 391 و سه سهم مشاع از 9 سهم از24 سهم ششدانگ پلاك 409 فرعي از پلاك 158 اصلي بخش 9 قم بنام عليرضا ...  مي نمايند0
2 طبق سند شماره 2672963/12/72 دفترخانه 15 قم آقاي حسين  ...  بموجب وكالتنامه هاي شماره 1928146/11/71 و2329582/12/72دفتر خانه 152 تهران از طرف آقاي سيد شفيع  ...  وبانومنيژه  ...  اقدام به فروش و انتقال تمامي 22 سهم كه برابر با نيم دانگ مشاع از ششدانگ قطعه زمين 292453359 بنام خود و398 بنام فرزندش مهدي  ...  مي نمايد كه (ساكنين واقعي ) پس از اطلاع از موضوع اقدام به شكايت از متهمين و پرونده تشكيل پس از انجام تحقيقات مقدماتي از جانب طرفين هيئت كارشناسي انتخاب و اعضاء هئيت با رجوع به اسناد و مدارك و معاينه محل و موضوع فروش و انتقال مال غير به نحو تنظيم سند رسمي معارض را تاييد كه مورد اعتراض متهمان و وكلاي ايشان قرار گرفته است 0 كه پس از استيضاح از كارشناسان بدوي هيئت كار شناسي ديگر تعيين كه سه نفر اعضاء هيئت بعدي نيز بارجوع به اسناد و مدارك و معاينه محل موضوع فروش و انتقال مال غير بنحو تنظيم سند رسمي معارض تاييد مي نمايد دادگاه با توجه باسناد رسمي شماره 1113738/2/1353و 1113729/2/1353 دفترخانه 222 تهران و مفاد اسناد مذكور كه فروشندگان ودفترخانه در تعيين و تقسيم مقدار زمين مايملك فروشندگان در كليه پلاكها) فروخته شده به خريداران آقايان عين الله  ...  و حسين  ...  مقسم را تعيين و به نسبت تقسيم براي آقاي عين الله  ...  و يك سهم براي آقاي حسين  ...  در نظر گرفته اند و نامه شماره (پاسخ استعلاميه )222721/8/1372 دفترخانه 222 تهران بعنوان دفترخانه 19 قم مويد اين امر مي باشد و احتساب تقسمي از18 سهم هر يك از پلاكهاي 291و212 و 5 صهم از پلاك 209 براي آقاي عين الله  ...   و يك سهم از پلاكهاي 291/7/2 و يك سهم از نه سهم از پلاك 209 براي آقاي حسين  ...  با حذف مقسم 16 از متن اسناد رسمي براي تعيين سهام از طرف وكيل متهمان برخلاف مفاد و معلول و مندرجات اسناد رسمي و با توجه باينكه ميزان مايملك فروشندگان از پلاكهاي مورد معامله كاملا" متفاوت و حتي سبب مالكيت آنها نيز (سند212826/12/1319 موروثي و 1922763/12/1222) متفاوت مي باشد تعيين مقسم 6 براي كليه پلاكها از طرف فروشندگان و دفترخانه كثره و بيهوده نيست و با آگاهي و توجه انتخاب شده است و حذف آن از طرف وكيل فوق الذكر جز براي پيداكردن راهنما براي توجيه اعمال بزهكارانه موكلين وي (متهمان ) نمي باشد ديگر اينكه با توجه به شرايط خاص متهمين از نظر گذراندن مدارج عاليه عملي ومسئوليتهاي اجتماعي بعدي بنظر مي رسد كه آقاي دكتر شفيع شكرائي نداند يا مطلع نباشد كه به چه ميزان از املاك خود را فروخته و به چه ميزان قاي مانده و اين در حاليست كه كليه مفاد و مندرجات قولنامه ها و اسناد رسمي را مورد تاييد قرار مي دهد0 آقاي حسين  ... كه رابطه نزديگي با آقاي  ...  و از ميزان املاك فروخته شده و باقميانده وي مطلع بوده با تنظيم وكالتنامه هاي متعدي و صوري با جملاتي از قبيل (باقيمانده احتمالي هر يك از ششدانگ پلاك هاي ثبتي 209391417 در سند وكالت 129073/9/1372) مقصدوي جز به تملك درآوردن ناحق املاك غير بنوده لذا با توجه بمراتب فوق الذكر و شكايت ونظريه هيئت هاي كارشناسي مرضي الطرفين و اسناد عادي و رسمي مورد استناد طرفين سوءنيت متهمان در اتهام ايراد شده به ايشان احراز و دفاعيات وكيل متهمان نيز غيرموجه تشخيص اتهام منتسبه به متهمان ثابت لذا باستناد ماده 117 قانون ثبت اسناد و املاك براي متهم رديف اول و باستناد همان ماده قانوني با رعايت ماده 42 قانون مجازات اسلامي براي متهم رديف دوم هر يك از متهمان را بتحمل 3(سه ) سال حبس تعزيري محكم مي نمايد و پرونده در موردمشتكي عنه منيره  ...  مفتوح است 0 راي صادره ظرف 20 روز از تاريخ ابلاغ قابل تجديدنظردردادگاه تجديدنظراستان مي باشد0 دفتر در خصوص پرونده مفتوح بدل تشكيل وقت رسيدگي تعيين شكاه و متهم دعوت به عمل آيد0
شعبه 19 دادگاه عمومي شهرستان قم

مرجع : كتاب معاملات فضولي ، انتقال مال غير، تاليف بهرام بهرامي از انتشارات روزنامه رسمي كشور، بهارسال 1377
81