رای وحدت رويه ديوان عالی كشور

راي شماره 132-3/9/47

راي اصراري اكثريت هيئت عمومي ديوان عالي كشور
"اعتراض دادستان استان مركزبرحكم برائت "الف "بابررسي اوراق و محتويات پرونده وملاحظه نظريه كاردان فني ومندرجات راي فرجامخواسته و نحوه استدلال دادگاه واردبنظرنمي رسدوچون حكم فرجامخواسته بارعايت اصول دادرسي ومقررات قانون صادرگرديده است اشكالي متوجه آن نبوده ابرام مي شود."

* سابقه *
راي شماره 132-3/9/47اصراري هيئت عمومي

فرجامخواه :دادستان استان مركز
فرجامخوانده :"الف "
فرجامخواسته :دادنامه شماره 284-14/10/44شعبه سوم دادگاه جنائي مركز.
گزارش كار:مطابق كيفرخواست مورخه سوم بهمن 40آقاي "الف "به اتهام قتل وجرح غيرعمدي طبق مواد2و3قانون تشديدكيفررانندگان بارعايت ماده 31قانون مجازات عمومي درديوان جنائي مركزتحت تعقيب كيفري قرار گرفته وشعبه چهارم دادگاه جنائي استان مركزبموجب دادنامه شماره 196 8/7/41چنين راي داده است :
"باتوجه به گزارش شماره 7697-5/8/40كلانتري 25وگزارش 4/8/40 پاسبان شماره 2430ونظريه مورخه 4/8/40كاردان فني كه علت اصلي تصادف را بي احتياطي ازطرف راكب موتورسيكلت بدون شماره وعدم دقت كافي به جلوي خوددانسته است وباتوجه به نظريه مورخ 4/8/40پزشك نگهبان بهداي شهرباني دائربراينكه "الف "مختصري ازحال طبيعي خارجاست ونسبت به مستي متهم مزبورصراحتا اظهارنظرننموده وباتوجه به نحوه اظهارات مطلعين قضيه در پرونده امرواظهارات متهم موصوف درمراحل تحقيق ودرمحضردادگاه باتوجه به دفاع وكلاي تعييني متهم واينكه هيچگونه دليلي كه موجب حصول علم ويقين دادگاه بروقوع بزه هاي انتسابي به "الف "گردددرپرونده مشاهده نمي شود عليهذادادگاه حكم برائت "الف "راازبزه هاي انتسابي صادرواعلام مي نمايد دادستان استان مركزبااعلام راي فرجامخواهي نموده ومعترض است :
"اولااستعمال مشروب الكلي درروزواقعه موردقبول متهم ووكيل اوبوده وثانياكارشناس اظهارنظرصريح نموده كه متهم ازسرعت مطمئنه درموقع تصادف باموتورسيكلت تجاوزنموده ثالثابي احتياطي متهم درسرپيچ محرز است "ونقض حكم راخواسته است .
شعبه ششم ديوان عالي كشوردرراي شماره 1867-25/6/42چنين مقرر داشته اند(گرچه اعتراضات دادسراي استان نوعاماهوي ودراين مرحله مورد نظرنيست وليكن چون نماينده دادستان كل بشرح زيردرخواست رسيدگي ماهوي نموده :
"1-متهم دربرگ بازجوئي اوليه اعتراف نموده ازخيابان قصرازغرب به سمت شرق درحركت بودم ازسه راه حشمتيه گذشته مشاهده كردم موتورسواري كه شخصي پشت آن نشسته بودازمقابل مي آيدوروبه من موفق شدم ترمزكردم وظهر يك بطرونيم آبجوخوردم .
2-گواهي نامه شماره 15856-4/8/40پزشك نگهباني شهرباني به اينكه "الف "نوشابه الكلي صرف كرده ومختصري ازحال طبيعي خارج است .
3-نظريه مورخه 4/8/40ونظريه 6/10/40افسرشهرباني كاردان فني كه حاكي ازبي احتياطي مته نيزمي باشد.
4-اظهارات گروهبان دوم ارتش وحسن فرزندنيازورضافرزنديحيي مولائي سربازوظيفه وطاهرسربازوظيفه گواهان مبني برداشتن سرعت زيادازحد مقررراننده فولكس ووقوع تصادم .
5-گذشت بانو(ب )زوجه مقتول اظهارات رضافرزندهاشم حاتمي شاكي خصوصي به انضمام صورت معاينه جسدمحمدفرزندمحمودملك محمدي مقتول وساير قرائن واوضاع واحوال موجوددرپرونده كاركاملادلالت داردكه متهم درحال مستي كامل وداشتن سرعت زياده ازحدمقرررانندگي نموده كه مستنداستنباط دادگاه جنائي برخلاف ادله مذكورمي باشدوحكم صادره قانوني نبوده به استناد ماده 430قانون آئين دادرسي كيفري استدعاي رسيدگي فرجام ماهوي ونقض حكم را دارم )وموثربنظرمي رسدبانقض حكم مميزعنه مجددابه شعبه ديگردادگاه جنائي استان مركزارجاع مي شود".
شعبه سوم دادگاه جنائي مركزپس ازانجام تشريفات قانوني وملاحظه محتويات پرونده وآراءدادگاه جنائي وديوان عالي كشوربه اين مضمون راي داده است :
"اتهام متهم قتل غيرعمدوجرح غيرعمدتوسط وسيله نقليه موتوري است دفاع متهم اين است كه باسرعت مجازدرخيابان مي آمده وبه سه راهي رسيده است دراين سه راهي ازسرعت ماشين كاسته پس ازاطمينان ازمساعدبودن حركت به حركت ادامه داده وهنوزسرعت سيراوازبيست كيلومتردرساعت نگذشته بوده كه ناگهان موتورسواري كه راكبي هم برترك داشته به اومي خورداين دفاع متهم موجه است زيراچنانكه ازنقشه كاردان فني برمي آيدمتهم كمي ازسه راه گذشته باموتورسيكلت برخورده هنگام رسيدن به سه راه هرراننده ناگزيراست كه ازسرعت خودبكاهدوپس ازاطمينان ازامن بودن راه ازجهت رانندگي مجدد به مسيرخودادامه دهدودليلي نيست كه متهم اين احتياط رارعايت نكرده باشدمستي متهم وگواهي چندشاهدنمي توانداورابي احتياط نشان دهددرباره مستي خودمتهم قبول داردكه جرعه چندآبجوهنگام ناهارنوشيده است وازگواهي بهداري شهرباني هم بيش ازاين برنمي آيدزيرادرگواهي قيدشده است كه متهم مختصري ازحال طبيعي خارج است كه اين تغييرحالت رانمي توان منجزابه آن چندجرعه فقاع يااضطراب ناشي ازتصادم وتحقق خسارت دادنسبت ازگواهي شهودهم سرعت سيرماشين متهم بيش ازحدمجازمستنبط نيست زيراسرعت در نظرافرادغيرفني مفهوم نسبي داردوميزان مشخص دردست اين افرادنيست كه سرعت يك ماشين راباآن بسنجدآنچه بررعايت جانب احتياط ازناحيه متهم دلالت داردنظركاردان فني است مطابق اين نظرمتهم هيچ خطائي نكرده است خطا ازراكب موتورسيكلت يعني ازمقتول بوده است ودراين نظركاردان فني كوچكترين خطائي برمتهم نگرفته است عمل متهم ازنظرسنجش معمولي علل تصادف نه جزءعلل مستقيم است ياجزءعلل تبعي وغيرمستقيم وچون اين نظرو نقشه مصرح اين نظرخطائي متوجه به متهم نمي كندوازشهادت ناظران واقعه هم باتوجه به اين نظرنمي توان متهم راعلت تصادف دانست دادگاه بربرائت "الف "ازقتل غيرعمدوجرح غيرعمدي راي مي دهد".
دادستان استان مركزازاين دادنامه باموافقت جناب آقاي دادستان كل فرجامخواهي نموده ومعترض است دادگاه به مستي متهم وتجاوزمتهم از سرعت مطمئنه ورعايت نكردن احتياط توجه نكرده ومتهم رامجدداتبرئه كرده است نقض دادنامه راخواسته است وكيل فرجامخوانده هم باتقديم لايحه ابرام دادنامه راخواستارگرديده است پرونده پس ازوصول به دفترديوان كشوربه شعبه ششم ارجاع شده است .
چوم موردمشمول ماده 463قانون آئين دادرسي كيفري است رسيدگي در صلاحيت هيئت عمومي ديوان عالي كشوردانسته اند.
به تاريخ روزيك شنبه سوم آذرماه يكهزاروسيصدوچهل وهفت هيئت عمومي ديوان عالي كشوربه رياست جناب آقاي عمادالدين ميرمطهري رياست كل ديوان عالي كشوروباحضورنماينده جناب آقاي دادستان كل كشوروجنابان آقايان روساومستشاران شعب ديوان مزبورتشكيل گرديدپس ازطرح وقرائت گزارش پرونده واوراق لازم وكسب نظريه جناب آقاي دادستان كل بشرح زير:
"بشرح گزارش شماره 7967-5/8/40كلانتري 25تهران متهم حين حضوردر كلانتري ازدهان وي بوي سن سن استشمام مي شود(سن سن داروئي است كه براي ازبين بردن آثارصرف نوشابه وعوارض آن استعمال مي شود)وجوداين بووآثاري كه در چهره متهم منعكس بوده جلب توجه افسرنگهبان كلانتري رانموده كه وي رابراي معاينه به پزشك بهداري شهرباني معرفي كرده وپزشك بهداري درذيل يادداشت مورخه 4/8/40افسرنگهبان كلانتري گواهي كرده كه متهم نوشابه الكي صرف كرده ومختصري ازحال طبيعي خارجاست خودمتهم دركلانتري اظهارداشته كه هنگام صرف غذايك بطرونيم آبجوخورده حسن فرزندستارنجارشركت نوكاركه بعداز وقوع تصادم به محل رسيده ضمن گواهي خوداظهارداشته كه ازداخل فولكس بوي مشروب مي آمدلذاباتوجه به وضع ظاهرمتهم كه حين حضوردركلانتري آثارصرف نوشابه دروي آشكاربوده وحتي بوي مشروب ازداخل اتومبيل اونيزاستشمام مي شده ووي براي رفع آثارمستي داروي سن سن استعمال نموده كلادال برمستي اوحين رانندگي مي باشدبايدمتذكربودكه مستي حين رانندگي آن اندازه مستي است كه راننده رااندكي ازحال طبيعي خارج كندوالاشخص مستي كه سرازپانمي شناسدوبه عبارت ديگرمست طافح است اصولاقادربه رانندگي نيست .
علاوه بررانندگي درحال مستي سربازوظيفه رضامولائي كه كمك  راننده است درصفحه 28گواهي كرده كه فولكس واگن سرعت داشته است همينطوررضا حاتمي سرنشن موتورسيكلت درصفحه 45اظه ارداشته براينكه سرعت فولكس واگن هنگام تصادففوق العاده زيادبوده است .
باملاحظه اظهاراين دونفرواينكه متهم حين تصادم باسرعت فوق العاده ازپيچ مي گذشته درصورتي كه اتومبيل باتوجه به محل وموقعيت آن مستندابه ماده 60آئين نامه راهنمائي ورانندگي بايدسرعتي به آهستگي قدم انساني داشته باشدومخصوصاباملاحظه به اينكه متهم درحين رانندگي مست بوده مسلم است كه قتل غيرعمدمصدوم معلول مستي وسرعت زائدازحدمتهم بوده ودراين صورت اتهام اومشمول ماده 2قانون تشديدمجازات رانندگان مي باشد.
درخاتمه يادآورمي شودكه طبق ماده 39ازآئين نامه راهنمائي ورانندگي متهم پس ازصرف نوشابه ممنوع ازرانندگي بوده است وچون بعدازصرف نوشابه رانندگي كرده خلاف نظامات دولتي عمل كرده است .
عين ماده 60وماده 39فوق الذكرذيلانقل مي شود:
ماده 60-"سرپيچهاكليه وسايل نقليه بايدب-آهستگي قدم انساني حركت كنند".
ماده 39-"رانندگان چنانچه نوشابه خورده باشندنبايدرانندگي كنند خوردن نوشابه وغذاوكشيدن سيگارموقع رانندگي براژي راننده وسايركاركنان وسايل نقليه ممنوع است ".
دادستان كل كشور-عبدالحسين علي آبادي
مشاوره نموده بشرح زيربيان عقيده مي نمايد.

مرجع :
موازين قضائي ،ازانتشارات حسينيه ارشاد(جلد 1) صفحه 144تا149
2