قانون مدنی

نظريه مشورتي اداره حقوقي وزارت دادگستري

86                              شماره 50 هفته دادگستري صفحه 34

شخصي در ياران از پدر و مادري كه تبعه دولت ديگري بوده اندمتولد شده و يك روز بعد از پايان مهلت مندرج در ماده 977 قانون مدني تابعيت پد رخود را قبول و اظهاريه كتبي تسليم نموده ولي بعلت عدم تعقيب تقاضا سندي صادر نشده است .نامبرده چندي بعد بوزارت امور خارجه مراجعه كرده و درخواست صدور شناسنامه ايراني نموده كه در اين مورد دستور مقتضي به اداره كل ثبت احوال داده شده است ولي باز بعلت عدمراجعه متقاضي صدور شناسنامه معوق مانده است و در خلال اين مدت پدر مشاراليه تابعيت دولت ايران را تحصيل كرده است .اكنون شخص مذكور رسدگي بتقاضاي بقاء تابعيت اصلي پدر خود را مطرح نموده و گذرنامه دولت متبوع سابق پدر را نيز دريافت داشته است ، با توجه بمراتب مذكور آيا ميتوان باستناد تقاضاي سابق وي سند بقاء بتابعيت اصلي پدر صادرنمود؟
با توجه بمواد976 قانون مدني كه در ذيل درج ميگردد:
1 كليه ساكنين ايران باستثناي اشخاصي كه تبعيت خارجي آنها مسلم باشد.تبعيت خارجي كساني مسلم است كه مدارك تابعيت آنها مورد اعتراض دولت ايران نباشد.
2 كسانيكه پدر آنها ايراني است اعم از اينكه درايران يا در خارجه متولد شده باشند.
3 كسانيكه در ايران متولد شده و پدر مادر آنها غيرمعلوم باشند.
4 كسانيكه در ايران از پدر ومادر خارجي كه يكي از آنها در ايران متولد شده بوجود آمده اند.
5 كسانيكه در ايران از پدري كه تبعه خارجه است بوجود آمده و بلافاصله پس از رسيدن بسن هيجده سال تمام لااقل يكسال ديگر در ايران اقامت كرده باشند والا قبول شدن آنها به تابعيت ايران بر طبق مقرراتي خواهد بود كه مطابق قانون براي تحصيل تابعيت ايران مقرراست .
6 هر زن تبعه خارجي كه شوهر ايراني اختيار كند.
7 هر تبعه خارجي كه تابعيت ايران تحصيل كرده باشد.
تبصره : اطفال متولد از نمايندگان سياسي و قنسولي خارجه مشمول فقره 4و5 نخواهند بود.
ماده 977 اشخاص مذكوره در فقره 4و5 حق دارند پس از رسيدن به سن 18 سال تمام تا يكسال تابعيت پدر خود را قبول كنند مشروط بر اينكه در ظرف مدت فوق اظهاريه كتبي تقديم وزارت خارجه نمايند و تصديق دولت متبوع پدرشان داير باينكه آنها را تبعه خودخواهند شناخت ضميمه اظهاريه باشد.
در مورد سئوال فوق كميسيون مشورتي حقوق بين الملل خصوصي اداره حقوقي در جلسه مورخ 2/11/45 چنين اظهارنظركرده است :
تسليم اظهارنامه از طرف متقاضي در موردبقاء وي درتابعيت دولت متبوع پدر خود در خارج ازمهلت مقررقانوني بوده وظاهرا" تصديق دولت مذكور نيز بر قبول تابعيت وي ضميمه نبوده است و اصولا" مشاراليه چندماه پس از تسليم اشهاريه تقاضاي صدور شناسنامه ايراني نموده و اين امر حاكي از آنست كه نامبرده از مسئله خارج از مهلت بودن تقاضا و تابعيت ايراني خودآگاهي داشته است و بعلاوه مراجعه ثانوي وي دردرخواست صدورشناسنامه ايراني قرينه انصراف متقضاي از تقاضاي اوليه مبني بر بقاء در تابعيت پدرش تلقي ميشود.
لذا از لحاظ مقررات قانوني مشاراليه تبعه ايران شناخته ميشودوشناسائي تابعيت اصلي پدربراي وي خالي ازاشكال نخواهدبود

مرجع :مجموعه نظرهاي مشورتي اداره حقوقي وزارت دادگستري درزمينه
مسائل مدني  ضميمه مجله حقوقي وزارت دادگستري
ازانتشارات دفترتحقيقات ومطالعات وزارت دادگستري
باهمكاري آقايان محمودسلجوقي  يداله اميني

110

نظريه مشورتي اداره حقوقي وزارت دادگستري

88                              شماره 47هفته دادگستري صفحه 414

شخصي از پدر ومادر مهاجر ترك در ايران تولد يافته و پس از رسيدن بسن 18 سال تمام درخواست تحصيل دفترچه اقامت مهاجرين و پناهندگان را نموده است و خود را ز مشمولين بند 5 ماده 976 قانون مدني ميداند و در نظر دارد از مقررات ماده 977 قانون  مذكور استفاده كند با توجه باينكه تقاضاي بقاء بتابعيت وي باشد و پدر نامبرده فاقد تابعيت دولت معيني است آيا چنين شخصي ميتواند از مقررات ماده 977 استفاده نمايد؟
با توجه بمواد976و977 قانون مدني كه در زير درج ميگردد:
ماده 976 اشخاص ذيل تبعه ايران محسوب ميشوند:
1 كليه ساكنين ايران باستثناي اشخاصي كه تبعيت خارجي آنها مسلم باشد، تبعيت خارجي كساني مسلم است كه مدارك تابعيت آنها مورد اعتراض دولت ايران نباشد.
2 كسانيكه پدر آنهاايراني است اعم از اينكه در ايران يا در خارجه متولد شده باشند.
3 كساني كه در ايران متولد شده و پدر ومادر آنان غيرمعلوم باشند.
4 كسانيكه در ايران از پدر ومادر خارجي كه يكي از آنها در ايران متولد شده بوجود آمده اند.
5 كسانيكه در ايران از پدري كه تبعه خارجه است بوجود آمده و بلافاصله پس از رسيدن بسن هيجده سال تمام لااقل يكسال ديگر در ايران ااقمت كرده باشند والا قبول شدن آنها بتابعيت ايران بر طبق مقرراتي خواهد بود كه مطابق قانون براي تحصيل تابعيت ايران مقرر است .
6 هر زن تبعه خارجي كه شوهر ايراني اختيار كند.
7 هر تبعه خارجي كه تابعيت ايران را تحصيل كرده باشند:
تبصره  اطفال متولد از نمايندگان سياسي و قنسولي خارجه مشمول فقره 4 و 5 نخواهند بود.
ماده 977 اشخاص مذكور در فقره 4و5 حق دارند پس از رسيدن بسن هيجده سال تمام تا يكسال تابعيت پدر خدر را قبول كنند مشروط بر اينكه در ظرف مدت فوق اظهاريه كتبي تقديم وزارت خارجه نمايند و تصديق دولت متبوع پدرشان داير به اين كه آنها راتبعه خود خواهند شناخت ضميمه اظهاريه باشد.
در موردسئوال فوق اداره حقوقي در تاريخ 30/9/1345 چنين پاسخ داده است :
پناهندگان مقيم خاك ايران با توجه به بند يك از ماده 976 قانون مدني كه مقرر ميدارد:
كليه ساكنين ايران باستثناي كسانيكه تابعيت آنهامسلم باشد تبعه ايارن محسوب ميشوند، چون داراي تابعيت خاص ومسلمي نبوده و در خاك ايران مقيمند تبعه ايران محسوب ميشوند وفرزندان چنين اشخاصي نيز قهرا" تبعه ايران بشمار مي آيند وبهمين دليل داراي شناسنامه ايراني ميباشندبنابراين چنين فرزندي نميتواند از مقررات ماده 977 قانون مدني استفاده نمايد چه پدر چنين فرزندي خود داراي تابعيت مشخص نيست تا بتواند تابعيت خودرا بفرزندش منتق سازد بنائا" عليهذا مهاجرين و پناهندگان تبعه خارجه نيستند و برزيق اولي چنين فرزندي هم نميتواندازمقررات ماده 977 قانون مدني استفاده نمايد0

مرجع :مجموعه نظرهاي مشورتي اداره حقوقي وزارت دادگستري درزمينه
مسائل مدني  ضميمه مجله حقوقي وزارت دادگستري
ازانتشارات دفترتحقيقات ومطالعات وزارت دادگستري
باهمكاري آقايان محمودسلجوقي  يداله اميني

110